Pałac w Kołdrąbiu – niedoszła siedziba Paderewskiego

Kołdrąb – miejscowość w gminie Janowiec Wielkopolski. Kołdrąb po staropolsku to „człowiek robiący kłody”, zatem zapewne początkowo miejscowość mogła być osadą służebną, w której wyrabiano kłody. W XVI wieku majątek w Kołdrąbiu należał do rodu Leszczyców, później kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Pałac w Kołdrąbiu, który dzisiaj możemy oglądać, powstał w latach 1870-1880. W tym czasie właścicielami pałacu byli Antoni Buethner-Zawadzki od którego nabył go w 1874 r. Józef Bronisz. W późniejszym czasie zarówno pałac, jak i majątek często zmieniali właścicieli.

W 1912 r. majątek Kołdrąb kupił Józef Trzciński od Niemca Seufflebena. Z kolei w 1920 r. Kołdrąb jako dar narodowy miał zostać podarowany Ignacemu Janowi Paderewskiemu, ostatecznie jednak z tych planów zrezygnowano.

Od 1921 r. majątek należał do Kazimierza Habera (ur. 1872 r., zm. 1933 r.), który był majorem Wojska Polskiego i decyzją Urzędu Osadniczego w Poznaniu otrzymał pałac z budynkami gospodarczymi w Kołdrabiu za zasługi wojskowe i obywatelskie, szczególnie za czynny udział w wojnie bolszewickiej. Majątek obejmował około 64 hektarów, z czego ponad 60 hektarów zajmowały lasy, łąki, pastwiska i pola uprawne. Oprócz tego od 1925 roku rodzina Haberów dzierżawiła od Okręgowego Urzędu Ziemskiego blisko 90 hektarów ziemi uprawnej, łąk i pastwisk.

Po nim majątek przejął syn Marian. Postać niezwykle barwna i do dzisiaj zagadkowa. Kolekcjoner sztuki i wielki miłośnik antyków. W pałacu zgromadził prawdziwe skarby... Co się z nimi stało?

• Magiczna premiera książki „Zagadkowy Kolekcjoner” w magicznym miejscu

Pałac w Kołdrąbiu zlokalizowany na wysokiej skarpie nad jeziorem Kołdrąbskim, jest neogotycki z elementami eklektycznymi. Pałac jest zbudowany na ogólnym planie wydłużonego czworoboku, korpus główny jednopiętrowy. Elewacja frontowa z trzema wyróżniającymi się elementami: pośrodku piętrowy ryzalit z wejściem głównym; od północy czworoboczna, trzypiętrowa wieża; od południa wysoka, sześcioboczna (w partii szczytowej ośmioboczna) wieża dominująca w fasadzie. Elewacja tylna (północno-wschodnia) uboższa, z zaznaczoną częścią środkową, analogiczną do ryzalitu frontowego.

Wewnątrz zachowało się kilka elementów z okresu międzywojennego m.in. duże okno z witrażem z lat 20-tych XX wieku, czy hol pałacu w którym dostrzeżmy ducha okresu międzywojennego. Pomimo przebudowania niektórych elementów, pałac w dużej części zachował oryginalną bryłę.

W czasie II wojny światowej pałą przejęli Niemcy, którzy urządzili w nim szkołę Hitlerjugend. Tuż przed wojną, lub po jej zakończeniu pałac stał się własnością Kurii Metropolitalnej w Gnieźnie (z przeznaczeniem na dom księży-emerytów). W czasie PRL-u znajdowała się w nim szkoła podstawowa oraz mieszkania dla nauczycieli. W 1980 roku w pałacu utworzono dom dziecka.

W 1992 roku pałac zwrócono kurii gnieźnieńskiej, a nowym użytkownikiem stał się Caritas Archidiecezji Gnieźnieńskiej, który prowadzi w nim do dzisiaj dom dziecka.

Niestety pałacu nie można zwiedzać, ale można podziwiać jego zewnętrzną bryłę. Co najciekawsze, pałac do dzisiaj skrywa wiele sekretów…

Więcej o pałacu i niezwykłych dziejach ich właścicieli, ze szczególnym uwzględnieniem ostatniego dziedzica Kołdrabia - Mariana Habera - można przeczytać w mojej książce pt.„Zagadkowy kolekcjoner. Marian Haber – ziemianin, marszand, celebryta”.

KAROL SOBERSKI    
Fot. K. Soberski