Oficjalnie, oryginał tego portretu znajduje się w rektoracie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ale czy tak jest w rzeczywistości? Być może oryginał został właśnie przeze mnie odnaleziony na strychu jednego z domów na Pojezierzu Gnieźnieńskim… O co chodzi? O portret Ignacego Jana Paderewskiego narysowany kredką przez Kazimierza Jasnocha w 1924 roku.
Kim był dla Polski Ignacy Jan Paderewski, wiedzą chyba wszyscy. Jeśli ktoś nie wie, to przypomnijmy tylko, że urodził się w 1860 r. w Kuryłówce, a zmarł w 1941 r. w Nowym Jorku. Był pianistą, kompozytorem, działaczem niepodległościowym, mężem stanu i politykiem. Pod jego bezpośrednim wpływem prezydent Woodrow Wilson umieścił w swoim ultimatum uzależniającym podpisanie przez Stany Zjednoczone traktatu wersalskiego 13 punkt domagający się zgody stron traktatu na suwerenność Polski – dzięki któremu w traktacie zapisano utworzenie niepodległego państwa polskiego. Od 1919 r. sprawował funkcje premiera i ministra spraw zagranicznych RP.
Od wielu lat, jak tylko mam czas, jeżdżę po regionie (w ostatnim okresie m.in. po gminach: Gniezno, Niechanowo, Kłecko, Janowiec Wielkopolski, Rogowo), spotykam się z najstarszymi mieszkańcami, nagrywam ich wspomnienia, skanuję ich przedwojenne zdjęcia, dokumenty, pamiętniki czy kroniki (czasami zdarza się, że otrzymuję oryginały). I później umieszczam te relacje w moich kolejnych książkach. Te spotkania to prawdziwa podróż w przeszłość i niesamowite szczęście, móc słuchać świadków historii, móc rozmawiać z ludźmi, którzy byli świadkami wydarzeń o których moje pokolenie uczyło się w szkole.
Pojechałem do małej wioski na Pojezierzu Gnieźnieńskim, gdzie gospodarz przedwojennego domu pokazał mi karton z dokumentami z okresu międzywojennego. I tak przeglądając te dokumenty, a także zaglądając w różne miejsca na strychu, w pewnym momencie zobaczyłem ten obraz… Dokładnie mówiąc portret Ignacego Jana Paderewskiego! Portret narysowany przez Kazimierza Jasnocha.
Kazimierz Jasnoch, urodził się 3 marca 1886 r. w Czersku, a zmarł 17 stycznia 1966 r. w Poznaniu. Żołnierz, łącznościowiec, malarz, powstaniec wielkopolski i śląski.
Prof. Janusz Karwat w publikacji „Problematyka Powstania Wielkopolskiego 1918/1919 w wybranych dziedzinach kultury (w literaturze i twórczości plastycznej)” tak opisał tego artystę: - Przed pierwszą wojną światową studiował w ASP Berlinie-Charlottenburgu i w Paryżu. Przez okres wojny przebywał na jej frontach, a od listopada 1918 r. współpracował z Mieczysławem Paluchem, organizując łączność. Przyczynił się do opanowania stacji radiowej na Cytadeli. Zorganizował kompanię telegraficzną Okręgu Wojskowego I w Poznaniu. W czasie powstania dowodził kompanią na froncie południowym, podczas walk z bolszewikami był szefem łączności 15 Dywizji Piechoty, potem organizował łączność III Powstania Górnośląskiego. W dniu 11 listopada 1922 r. odszedł do rezerwy. Przez dwa lata podróżował po Europie Południowej i Afryce, po czym został intendentem Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego. W latach 1922-1939 pełnił szereg funkcji w organizacjach kombatanckich i artystycznych (m.in. Związek Oficerów Rezerwy, Związek Peowiaków, Związek Powstańców Śląskich i Zrzeszenie Związków Artystycznych i Kulturalnych). W 1939 r. uczestniczył w kampanii wrześniowej, po czym przedostał się do Francji, uczestnicząc tam w ruchu oporu, także oddziałach partyzanckich. Po powrocie do Poznania podjął, mimo paraliżu ręki, prace artystyczne. Kazimierz Jasnoch należał do grupy artystycznej „Ogniwo”. Malował również wielkie ścienne kompozycje figuralne o tematyce powstańczej w poznańskich obiektach wojskowych, urzędach użyteczności publicznej.
Portret Ignacego Jana Paderewskiego (narysowany kredką i ukazujący Paderewskiego w formie popiersia, mocno skontrastowanego światłem) powstał w Poznaniu i został wręczony kompozytorowi w 1924 r. z okazji nadania mu doktoratu honoris causa Uniwersytetu Poznańskiego. Według jednej wersji był tylko oryginał tego portretu, ale jest także wersja, że portret został później skopiowany w jednej lub dwóch sztukach.
Oficjalnie, oryginał tego portretu znajduje się współcześnie w rektoracie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Ale czy aby na pewno to oryginał? A może kopia?
Portret, który znalazłem na strychu, przedstawiający kompozytora, ma jeszcze jedną niezwykłą cechę – znajduje się na nim oryginalny podpis Ignacego Jana Paderewskiego! Dodatkowo na portrecie jest też napisane: „rysował d. 28 XI 1924 w Poznaniu” oraz podpis autora portretu: Kazimierz Jasnoch.
Oglądając ten portret, od razu narodziło się pytanie: skąd się wziął w tej małej wiosce? Jakie losy portretu sprawiły, że z Poznania trafił on na strych w naszym regionie? Oczywiście, zapytałem o to właściciela domu, ale on nie był w stanie udzielić mi żadnych wyjaśnień. Powiem więcej – był jeszcze bardziej zaskoczony całą historią, niż piszący te słowa.
Pytań związanych z tym portretem jest znacznie więcej: czy to jest oryginalny portret Ignacego Jana Paderewskiego, a w rektoracie Uniwersytetu znajduje się kopia? Odpowiedź na to pytanie poznamy, jeśli ktoś zdecyduje się je zbadać.
Inne pytanie: komu portret został podarowany przez I. J. Paderewskiego (jeśli to oryginał)? Dla kogo został namalowany przez K. Jasnocha (jeśli to kopia)? Kto go przywiózł z Poznania w nasze okolice?
Tych pytań rodzi się znacznie więcej… Czy kiedykolwiek poznamy odpowiedzi? Zdradzę tylko, że od chwili, gdy ujrzałem ów portret, rozpocząłem śledztwo dziennikarskie, by ustalić, skąd ten portret wziął się w tej małej wiosce…
Więcej o tej historii w książce
Serwis pojezierze24.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy i opinii. Prosimy o zamieszczanie komentarzy dotyczących danej tematyki dyskusji. Wpisy niezwiązane z tematem, wulgarne, obraźliwe, naruszające prawo będą usuwane.
Artykuł nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy!