Założenie parkowo-dworskie w Nekli swój początek ma w XIX wieku. To właśnie wtedy, a dokładnie ok. 1870 r. z inicjatywy rodziny Żółtowskich powstał dwór, który dzisiaj przez mieszkańców gminy częściej nazywany jest pałacem. Obecnie znajduje się w nim ośrodek zdrowia, a ponadto przez wiele lat funkcjonowało również przedszkole. O odzyskanie majątku zarządzanego przez gminę od czasu zakończenia drugiej wojny światowej upominali się spadkobiercy rodziny Żółtowskich. I uzyskali prawo do własności po wyrokach sądów. Gmina negocjowała jednak zakup nieruchomości.

W grudniu 2016 r. doszło do zorganizowania referendum, w którym mieszkańcy opowiedzieli się za zakupem majątku w kwocie 1,8 mln zł. Płatności są realizowane w ratach. Pierwsza z nich nastąpiła 2017 r. Jej wysokość to 500 tys. zł. Kolejne trzy transze wyniosły po 200 tys. zł. Do zapłaty w latach 2021-2023 pozostało jeszcze 700 tys. zł Ostatnia rata w kwocie 100 tys. zł będzie uregulowana w 2024 r. Sam remont pałacu rozpoczął się w 2018 r. Nie zapomniano również o przyległym parku. Rok później została opracowana inwentaryzacja tego terenu i znajdującego się w nim drzewostanu. Był to jeden z dokumentów, który później posłużył do sporządzenia koncepcji zagospodarowania parku.

Podstawą przeprowadzenia tzw. analizy przestrzennej był jedyny zachowany plan, który pochodził z 1940 r. Został zawarty na pruskiej mapie topograficznej. Co ciekawe, ówczesny park posiadał zbliżony przebieg do aktualnego z włączeniem obszaru cmentarza, znajdującego się w północno-zachodniej części parku. Założenie podzielone było na dwie części. Pierwsza z nich, czyli północna, stanowiła park romantyczny. Z kolei drugą, czyli południową, stanowiły tereny złożone z łąk i mokradeł.

W parku o powierzchni 11 ,2 ha znajdowało się sześć stawów połączonych ze sobą systemem cieków wodnych. Z kolei przed dworem zlokalizowany był reprezentacyjny podjazd w kształcie wydłużonej elipsy. Analogiczna forma znajdowała się przed fasadą ogrodową. Układ ścieżek jest charakterystyczny dla form romantycznych z XIX wieku. Jego najbardziej widoczną cechą było przecinanie się dróg pod kątami ostrymi.

Czym wyróżnia się nekielski park?

Park krajobrazowy w Nekli założono w XVIII w. Z decyzji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków wynikało, że był to park o regularnym rozplanowaniu, czyli francuski. To jednak uległo zmianie i około połowy XIX w. został przekształcony został na park krajobrazowy, czyli park angielski. To również była decyzja konserwatora. Od strony wschodniej do parku prowadzi mocno dzisiaj zniszczona wjazdowa brama z 4 ćwierci XIX w. Do pałacu prowadzi eliptyczna droga otaczająca tzw. gazon kwietny.

Z ciekawszych gatunków drzew w nekielskim parku można znaleźć lipy, modrzewie, czarne sosny i sosny syberyjskie. Ponadto rosną w nim okazy jesionów, jaworów, purpurowych, platanów, dębu czerwonego i kasztanowca. Park dworski w Nekli jest jednym z ciekawszych obszarem parkowym pod względem dendrologicznym na terenie powiatu wrzesińskiego. W nekielskim parku znajduje się pięć zbiorników wodnych (stawów i sadzawek) oraz ciek wodny nazywany Kanałem Nekielskim.

Na obszarze parku mieści się również stanowisko archeologiczne nr 2 w Nekli. Jak wskazuje Sebastian Mazurkiewicz, dyrektor wrzesińskiego muzeum regionalnego, jest to prawdopodobnie pozostałość grodziska stożkowatego z okresu wczesnego średniowiecza. W przeszłości mogła się w tym miejscu znajdować siedziba rycerskiej rodu Dryjów Starczanowskich (Nekielskich). Grodzisko znajduje się na wyspie. W pobliżu znajduje się wspomniany już Kanał Nekielski, dawniej zwany Łęczycą.

Co znajduje się w koncepcji zagospodarowania?

Wstępna koncepcja rewaloryzacji parku zakłada stworzenie ścieżek opartych na aktualnym układzie dróg w parku, które będą nawiązywać do historycznego przebiegu. Zostaną zbudowane z kruszywa mineralnego. Nad ciekami wodnymi zaplanowano nowe mostki, o wiele bardziej estetyczne niż te obecne. W pobliżu dworu i wozowni mają powstać kolejne miejsca postojowe. W planach jest też stworzenie nowego miejsce do organizacji imprez plenerowych. Rozważane jest zasypanie stawu znajdującego się po prawej stronie od głównego wjazdu do parku. Co jednak należy podkreślić, ten element będzie wymagał zgody przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Poznaniu.

Na reprezentacyjnym podjeździe zaplanowano odtworzenie kwietnika i korektę kształtu zielonego gazonu. Z kolei w głównym gazonie ogrodowym od strony zachodniej dworu ma zostać odtworzony kwietnik kwadratowy. W tym celu konieczne będzie odsłonięcie widoku na Bazylikę Lip, która ma zostać odtworzona poprzez nasadzenia brakujących drzew. Tutaj zaproponowano stworzenie kompozycji geometrycznej z bukszpanów. Kontynuację formy stanowić będą nasadzenia różnych gatunków kaliny i ich odmian. Mają one stanowić atrakcyjną kolekcję na terenie parku. Miejsca ekspozycji krzewów ozdobnych będą znajdować się w pobliżu wytyczonych ścieżek. W propozycjach znalazło się też połączenie grodziska za pomocą mostu z pozostałą częścią parku. Pojawić mają się też siedziska do kontemplacji krajobrazu mokradeł. Z kolei tzw. Stara Lodownia wzbogaci się o ławki w formie łuków. Nowym elementem w parku będzie też labirynt grabowy w formie okręgu.

Przy projektowaniu pomyślano też o seniorach. W planach jest zorganizowanie specjalnego zakątka, który będzie składać się z mszystych altan oprawionych roślinnością. Mają one przede wszystkim tworzyć korzystny mikroklimat. Zaproponowano również stworzenie gry terenowej, która polegać ma na poszukiwaniu najstarszych drzew w parku. Dodajmy, że ich wiek przekracza 180 lat. Wyznaczona trasa wyposażona będzie w tablice dendrologiczne. W parku znajdzie się również oświetlenie do starej lodowni i na wyspę. Podjazd reprezentacyjny, nasadzenia przy wozowni i główny gazon od strony zachodniej dworu będą posiadać system nawadniający. Nie zabraknie też oczywiście małej architektury ogrodowej, czyli ławek, koszy na śmieci oraz stojaków rowerowych.

W ramach trwających konsultacji społecznych mieszkańcy gminy Nekla mogą zaproponować swoje zmiany do proponowanych rozwiązań. Termin ich zgłaszania mija 5 lutego. Szczegółowe zestawienie wraz z załącznikami można znaleźć pod tym linkiem.  Projekt koncepcji zagospodarowania parku w Nekli opracowało Przedsiębiorstwo Usługowo-Handlowe Cedrus z siedzibą w Poznaniu. Następnym etapem będzie omówienie kształtu koncepcji z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków. Później przyjdzie czas na przystąpienie do opracowania bardziej szczegółowego projektu.

Fot. R. Jagieła