Wśród nominowanych znaleźć można też biografię „Wygnaniec. 21 scen z życia Zygmunta Baumana” Artura Domosławskiego, esej „Chamstwo” Kacpra Pobłockiego, powieść „Golem” Macieja Płazy, wszystkie z historią w tle. Ponadto powieść „Rozpływaj się” Anny Cieplak i „Pulverkopf” Edwarda Pasewicza.
    
Nagroda Nike przyznawana jest po prostu najlepszej książce, bez dzielenia na kategorie. Zdarzały się w historii tej nagrody laury dla książek opowiadających o historii, także poezje, eseje, dramat. Mnie jako czytelnika i historyka zarazem cieszy tak licznie reprezentowane zainteresowanie historią w nominacjach. Biografie nad Wisłą trzymają się mocno, czego dowodem jest „Wygnaniec”. Tematyka żydowska także nie jest nam obca („Golem”). Przede wszystkim jednak uwagę zwracają „Chamstwo” i „Oni”. „Chamstwo opowiada o nowożytnych dziejach chłopów, o ich losie, skupiając się przede wszystkim na trudnościach materialnych, relacji z dworem opartej – wedle autora – na notorycznym biciu i wykorzystywaniu. I choć nie mogę się zgodzić z jednostronną wizją świata tam przedstawioną, przy której los egipskiego niewolnika wydaje się być sielanką, to jednak Pobłocki jako pierwszy w plejadzie książek o tematyce chłopskiej zauważa takie zagadnienia jak świat wyobrażeń o świecie, przekazywane opowieści, rolę płci w społeczeństwie wiejskim, ideę buntów chłopskich czy też alkoholizm społeczny.
    
„Oni” to już nie esej. To rzetelna książka naukowa, której autorka opisuje losy homoseksualistów, którzy trafili do obozów koncentracyjnych. Nasze wyobrażenia o więźniach Auschwitz, Dachau czy Sachsenhausen ogranicza się do Polaków i Żydów, ewentualnie Romów i przeciwników Hitlera. Rzeczywistość była znacznie trudniejsza. Mężczyźni z różowym trójkątem byli w polskiej historiografii wstydliwie przemilczani. Milczenie to przerwała kilka lat temu książka „Cholernie mocna miłość” o toruńskim nastolatku zakochanym z wzajemnością w niemieckim żołnierzu, który trafia do obozu za swoje uczucia, nieopacznie wyznane w liście. Miłość, która nie miała prawa się zdarzyć, nie miała potem prawa istnieć w naukowej historiografii, kinie, teatrze czy reportażu. Ostrowska w swojej książce przywraca tym więźniom miejsce a kartach historii, oddaje im imiona, twarze, losy. Innie więźniowie obozów opowiadali o swoich przeżyciach, byli zapraszani na spotkania z młodzieżą, siadali przed kamerą. Ci z różowym trójkątem zostali ponownie wyrzuceni, wyklęci z historii.
    
A przecież żeby zrozumieć historię XX wieku, ze wszystkimi jej odcieniami, należy oddać głos wszystkim. Przewrócono głos kobietom, mówiąc o historii czy brakującej połowie dziejów, książki takie jak „Chamstwo” przywracają głos chłopom, przypominając, że dzieje Polski to nie tylko szlacheckie dworki. A „Oni” uświadamiają nam, że obiektywna historia, to też historia tych z marginesu dziejów, którym prawa do głosu kiedyś po prostu odmówiono. Publiczność przyznając Joannie Ostrowskiej nie miała zawahania czy książka „o tych sprawach” zasługuje na ten laur. Choć najpiękniejsza jest Nike, która się waha, tym razem zawahania nie było.

Gala Nike w Bibliotece Uniwersyteckiej w Warszawie, prowadzona z dawno niewidzianą w stacjach telewizyjnych klasą i kindersztubą przez Grażynę Torbicką to dowód, że warto i trzeba przywracać do publicznej dyskusji pewne sprawy. (Nawiasem mówiąc, klasę i kindersztubę także warto przywrócić). Wykluczeni otrzymali głos po to, byśmy mogli poznać nie tylko główny nurt historii, ale też wszystkie jej dorzecza.