Na naszym portalu informowaliśmy już, że w sobotę, po akcji porządkowania przez Fundację Historyczną „Przywracamy Pamięć” grobowca rodziny Saskowskich w Popowie Ignacewie, później w parku przy pałacu w Mielnie odbyła się biesiada członków Fundacji. Nie wspominaliśmy jednak, że – oprócz zespołu Fundacji Historycznej – mieliśmy także innych gości! Otóż okazało się, że w jednym, niezwykłym miejscu w parku, mieszkają… modliszki zwyczajne!

Jako laicy nigdy byśmy pewnie nie zwrócili uwagi na te trzy modliszki zwyczajne, gdyby nie Kasia, żona jednego z naszych kolegów z Fundacji, z wykształcenia przyrodnik, która w pewnym momencie dostrzegła jedną, potem drugą, a na koniec trzecią modliszkę zwyczajną, które wygrzewały się na słońcu. Gdy próbowałem ją sfotografować, to nagle jedna z nich wskoczyła na moją dłoń, by po kilkunastu sekundach wskoczyć w trawę… Emocji nie brakowało.

Modliszka zwyczajna

Modliszki (Mantodea) to rząd owadów, które najliczniej występują w strefie tropikalnej i subtropikalnej. Swoją nazwę zawdzięczają pozycji, przypominającej osobę z rękami złożonymi do modlitwy. Z dostępnych informacji wynika, że modliszka zwyczajna (Mantis religiosa), w Polsce występuje na Podkarpaciu, na południu i zachodzie kraju, ale też coraz częściej na wschodzie Polski. W Wielkopolsce, według danych z 2020 r., modliszka zwyczajna występuje na południu Wielkopolski. Jest to jedyny przedstawiciel modliszek w Europie Środkowej.

Modliszka zwyczajna w Polsce jest pod ścisłą ochroną. W Polskiej Czerwonej Księdze modliszka zwyczajna oznaczona jest jako zagrożona wyginięciem. W Polsce wybierają ciepłe i nasłonecznione łąki i polany, wrzosowiska i skraje lasów sosnowych.

Jedyny przedstawiciel modliszek w Europie Środkowej ma ubarwienie ciała zielone, żółtozielone lub jasnobrązowe. Samice osiągają od 50 do 75 mm, w ogóle nie wykorzystują skrzydeł i zaniepokojone uciekają pieszo, a samce od 40 do 60 mm i podrywają się do krótkich lotów. Jak u wszystkich modliszek, pierwsza para odnóży przekształcona jest w narząd chwytny. Jej chwyt jest tak silny, że nawet tak duże i mocne owady jak koniki polne nie są w stanie się z niego wydostać. Poluje na inne owady lub pająki, siedząc nieruchomo na niskich roślinach i czekając, aż ofiara przybliży się na tyle, żeby można było chwycić ją parą przednich odnóży. Złapaną ofiarę zjada żywcem. Można ją spotkać od sierpnia do października, kiedy jest dostatecznie ciepło.

Modliszki są drapieżne, czasem występuje kanibalizm. Nie jest jednak prawdą popularny mit, zgodnie z którym każda kopulacja kończy się zjedzeniem samca przez samicę. Takie zdarzenie zachodzi tylko w 5 do 30 proc. przypadków (liczby różnią się w zależności od badań). Aby do tego doszło, musi zajść kilka czynników jednocześnie: w otoczeniu musi być mało pożywienia, samiec musi podchodzić do samicy od przodu, a nie od tyłu, a sezon godowy musi się już kończyć.

Modliszki w Wielkopolsce

– W Wielkopolsce dotychczas odnotowano obecność modliszek jedynie w południowej części województwa. Pierwszej obserwacji dokonano w 2017 r. w gminie Bralin (YS08), gdzie na skraju lasu twierdzono obecność trzech dorosłych osobników, w tym jednej samicy. Kolejne osobniki znaleziono w Ostrowie Wielkopolskim (XT92) we wrześniu i październiku 2018 r., na parkingu samochodowym, w pobliżu nasypów kolejowych oraz na obrzeżach lasów (K ADEJ i in. op. cit.). W sierpniu 2018 r. gatunek obserwowano w Pleszewie (XT95) (ŻURAWLEW i in. 2019). Jesienią 2020 roku stwierdzono po raz kolejny występowanie modliszki w Wielkopolsce: – XU20 Poznań-Świerczewo (52.3674536’ N / 16.8891191’ E), 9 X 2020 – czytamy w opracowaniu „Pierwsze stwierdzenie Mantis religiosa (LINNAEUS, 1758) (Mantodea: Mantidae) w Poznaniu”. (Wiadomości Entomologiczne, www.pte.up.poznan.pl/we/index.html, Poznań, 1 rudnia 2020 r.)

Czy zatem natrafienie na modliszki zwyczajne w parku w Mielnie, można uznać za przyrodniczą sensację? W pewnym stopniu tak. Dotychczas w powiecie gnieźnieńskim na modliszkę zwyczajną można było natrafić tylko w Lesie Miejskim.