Były łzy wzruszenie, chwile zadumy, smutku i niedowierzania… A wszystko to związane z kolejnym wykładem, który wczoraj odbył się w Gminnej Bibliotece Publicznej w Zdziechowie w ramach drugiej edycji Historycznych Konfrontacji. Tym razem Dariusz Szymanowski i Marcin Sochoń ze Stowarzyszenia „Wizna 1939” opowiedzieli o książce pt. „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”. Spotkanie, w trakcie którego poznaliśmy wiele nieznanych faktów na temat niemieckich zbrodni w Jedwabnem, cieszyło się dużym zainteresowaniem.
Uczestników sobotniego spotkania powitała Lidia Pietrzak, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Zdziechowie i Karol Soberski, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” z Gniezna, pomysłodawca Historycznych Konfrontacji. Jak już wcześniej informowaliśmy, do naszego regionu przyjechali: prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939” Dariusz Szymanowski, wiceprezes i rzecznik prasowy Marcin Sochoń oraz Piotr Karsznia, członek zarządu i wyjątkowy artysta malarz. Wszyscy oni są znani milionom Polaków z popularnego programu TVP red. Adama Sikorskiego „Było... nie minęło”.
Dariusz Szymanowski – członek, założyciel i prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939”, prezes Fundacji „Honor, Ojczyzna” im. Majora Władysława Raginisa, autor i współautor książek „Gdzie spoczywa Hubal?”; „Tu spoczywa Hubal”; „Nie tylko polskie Termopile. Wizna w latach 1939-1945”; „Bój pod Łączką. Powstanie Styczniowe 1863”; „Bój pod Paprocią i Pęchratką. 4 VIII 1920”; „By nie zapomnieć. Ossów 1920”; Tragedia „Karasia” z 55. Eskadry pod Wołominem”; „Tynne – historia na nowo pisana (3 części)”, oraz „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”; autor artykułu naukowego „Porucznik Bołbott w walkach na odcinku Tynne”.
Z zawodu specjalista geodezji i kartografii; geofizyk i poszukiwacz z pasji. Jako pierwszy zastosował w badaniach terenowych metodę kartograficzną w połączeniu z historycznymi przekazami. Niespokojny duch, który setki godzin spędza w terenie, w tym także na zbieraniu relacji od świadków historycznych wydarzeń. Od ponad 14 lat bada historię obrony odcinka „Wizna” oraz jego obrońców. Przygotowuje rozprawę doktorską na temat mjr. Władysława Raginisa. Kierownik i organizator wielu ekspedycji badawczych i poszukiwawczych, m.in. związanych z poszukiwaniem zatartych mogił żołnierzy polskich, na polach bitew z różnych okresów historycznych. Badacz zbrodni niemieckich i sowieckich, które dokumentuje, zbiera ich dowody i potwierdza w publikacjach. Ale przede wszystkim człowiek pasji historycznej, w której realizuje hasło Stowarzyszenia, że historia, to nie tylko dokumenty i relacje świadków, ale przede wszystkim badania terenowe.
Marcin Sochoń - urodzony w Lublinie, oficer Wojska Polskiego, wiceprezes i rzecznik Stowarzyszenia „Wizna 1939”, inspektor Związku Strzeleckiego „Strzelec” Józefa Piłsudskiego. Pasjonat historii i antropologii sądowej. Uczestnik krajowych i zagranicznych wypraw badawczych związanych z historią, a także członek ekipy ekshumacyjnej ofiar niemieckich w Jedwabnem. Powołany przez Biskupa Polowego Wojska Polskiego Wiesława Lechowicza do Rady Duszpasterskiej Ordynariatu Polowego. Za działalność na rzecz upamiętniania historii Polski odznaczony przez Prezydenta RP Brązowym Krzyżem Zasługi.
Jedwabne niewielka miejscowość w województwie podlaskim, dziś spokojna i cicha, skrywa tragiczne historie z okresu okupacji związane z dwoma największymi totalitaryzmami - niemieckim nazizmem i sowieckim komunizmem. Rany powstałe w tamtym czasie krwawią do dziś, mimo że od zakończenia II wojny światowej minęło ponad 70 lat. - Ale Jedwabne to nie tylko „stodoła", która od lat dzieli społeczeństwo polskie i żydowskie. To także skrywane szumem przestrzelskiego lasu miejsca, które chcą opowiedzieć o innych zbrodniach niemieckich badaczom i historykom choć ci niekoniecznie chcą ich słuchać – zaczął Dariusz Szymanowski.
- My wsłuchaliśmy się w jedną z historii i dowiedzieliśmy się o rzeczach, które być może wywołają kolejne spory i dyskusje, być może niektórzy nie będą gotowi, by przyjąć je do wiadomości, ale prawda domaga się ujawnienia. Bo choć w nieskończoność można podważać ustalenia historyków czy negować relacje świadków, to nie da się zaprzeczyć materialnym dowodom zbrodni, które zostały odnalezione w lesie przestrzelskim, w miejscu egzekucji – dodaje Marcin. Sochoń.
Obaj prelegenci przedstawili historię, która wydarzyła się 11 sierpnia 1943 r., gdy po kilkudniowych przesłuchaniach i okrutnych torturach na posterunku żandarmerii niemieckiej w Jedwabnem, zostali wyprowadzeni do pobliskiego lasu i tam rozstrzelani, a następnie dobici strzałami w głowę z bliskiej odległości, przez niemieckich żandarmów - Władysława i Franciszek Mościccy oraz Anna i Jozef Bronakowscy.
Opowieść gości ze Stowarzyszenia „Wizna 1939”, którzy doprowadzili do odkrycia miejsc pochówki tych małżeństw, następnie ich ekshumowali i zorganizowali uroczysty pogrzeb, to także opowieść o wielu przeciwnościach – ze stron władz oraz instytucji różnego strzebla administracji, ale także opowieść pełna wzruszeń córek zamordowanych Polaków, łez, smutku…
Cisza, która w pewnych momentach ich blisko 1,5 godzinnej opowieści zapadała w sali jest najlepszą odpowiedzią na pytanie, jak uczestnicy spotkania odbierali te historie… Członkowie Stowarzyszenia „Wizna 1939” wspomnieli także o zbrodni w „stodole”, którą – według oficjalnych wersji – popełnili Polacy na Żydach, a którą – na podstawie odnalezionych materialnych dowodów – popełnili Niemcy na Żydach… Podobnych historii prelegenci przedstawili jeszcze kilka.
Wśród uczestników spotkania był m.in. Robert Gaweł, wielkopolski kurator oświaty; Elżbieta Rybarska, prezes Stowarzyszenie Rodzin Polskich Ofiar Obozów Koncentracyjnych i Marcin Ostaszewski, obecnie wicedyrektor Szkoły Podstawowej w Jankowie Dolnym a od września dyrektor tej placówki.
Na zakończenie nie brakowało pytań, a po prelekcji była możliwość indywidualnych rozmów z członkami Stowarzyszenia „Wizna 1939”, zakupu książek: „Tu spoczywa Hubal”, „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”, czy też książki Piotra Karszni „Na ścieżkach pamięci” (pozycja wyjątkowa – z ilustracjami P. Karszni, a tekstami red. Adama Sikorskiego), zdobycia dedykacji autorów, jak również zrobić wspólną fotografię.
W ramach podziękowań za dwa prelekcji, członkowie „Wizny 1939” otrzymali od wójta gminy Gniezno Marii Suplickiej, dyrektor biblioteki Lidii Pietrzak i Karola Soberskiego, prezesa Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”, pamiątkowe gadżety (m.in. książek) promujące gminę Gniezno i działalność historyczno-turystyczną Fundacji Historycznej.
W tym miejscu warto wspomnieć o trzecim z gości ze Stowarzyszenia „Wizna 1939”, który wraz z D. Szymanowskim i M. Sochoniem przyjechał do naszego regionu. Piotr Karsznia – bo o nim mowa – to członek Zarządu Stowarzyszenia „Wizna 1939”, ale przede wszystkim artysta malarz, rysownik i dokumentalista programu TVP red. Adama Sikorskiego „Było... nie minęło” i wspomnianego Stowarzyszenia.
P. Karsznia ma niezwykły dar – uwiecznia sceny batalistyczne w oparciu o opowieści pozyskane od ludzi, od „świadków historii”!
Warto podkreślić, że mentorem P. Karszni był prof. Wiktor Zin, a jego przyjaciółmi prof. Ludwik Maciąg (batalista i pejzażysta Polski) i Szymon Kobyliński, grafik, rysownik, karykaturzysta, satyryk, historyk i jeden z prekursorów polskiego komiksu.
W tym miejscu wspomnimy, że już jesienią tego roku w naszym regionie odbędzie się kilka wystaw unikatowych prac Piotra Karszni. To jest jeden z wielu owoców wizyty członków Stowarzyszenia „Wizna 1939” w Gnieźnie i okolicy, wizyty do której doszło na zaproszenie Karola Soberskiego, prezesa Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”.
O innych efektach trzydniowej wizyty Stowarzyszenia „Wizna 1939” w Gnieźnie i okolicach, o planach szerokiej współpracy z Fundacją Historyczną „Przywracamy Pamięć”, a także wspólnych projektach badawczych i edukacyjnych już wkrótce na naszym portalu.
W ramach tegorocznych II Historycznych Konfrontacji odbyły się już cztery wykłady: 24 marca prelekcja dr Andrzeja Prinke a jej tytuł brzmiał „Wielki gnieźnianin – prof. Józef Kostrzewski”; 14 kwietnia wykład Piotra Maszkowskiego pt. „Pierwsza polska wyprawa skarbowa na Karaiby”, 21 kwietnia wykładu Dariusza Szymanowskiego, pt. „Tu spoczywa Hubal”, a 22 kwietnia prelekcja D. Szymanowskiego i Marcina Sochonia zatytułowany „Jedwabne. Niemieckie zbrodnie na Polakach”.
Pierwsza edycja Historycznych Konfrontacji, których pomysłodawcą jest Karol Soberski, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” i redaktor naczelny portalu Pojezierze24.pl, odbyła się od 4 do 6 czerwca 2021 r. w Centrum Kultury „Scena to dziwna” w Gnieźnie. Wówczas odbyło się 10 prelekcji wygłoszonych przez znanych pisarzy, archeologów, muzealników, podróżników czy historyków z całej Polski
- Ideą Historycznych Konfrontacji jest przede wszystkim promocja książki historycznej, możliwość indywidualnych spotkań z pisarzami, podróżnikami, czy archeologami, jak i możliwość wysłuchania prelekcji na tematy, które intrygują wszystkich miłośników historii, podróży oraz wielkich historycznych osobowości – wyjaśnia Karol Soberski, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” z Gniezna, pomysłodawca Historycznych Konfrontacji. - W tym roku Historyczne Konfrontacje zmieniły swoją formułę. Zamiast jednego weekendu, odbędzie się przynajmniej sześć spotkań z uznanymi i cenionymi w Polsce archeologami, podróżnikami, pisarzami i dziennikarzami. Jest to efekt porozumienia, które zawarła Gminna Biblioteka Publiczna w Zdziechowie i Fundacja Historyczna „Przywracamy Pamięć” – dodaje.
Fot. A. Soberska
Serwis pojezierze24.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy i opinii. Prosimy o zamieszczanie komentarzy dotyczących danej tematyki dyskusji. Wpisy niezwiązane z tematem, wulgarne, obraźliwe, naruszające prawo będą usuwane.
Artykuł nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy!