Kilka dni temu na stronie fb Gminy Gniezno pojawiła się informacja, że Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego przekazał informację do Urzędu Gminy Gniezno o pozytywnym rozpatrzeniu wniosku, który został złożony w marcu 2022 roku. Dzięki współpracy Gminy Gniezno oraz Gminnej Biblioteki Publicznej w Zdziechowie, Urząd Gminy Gniezno otrzymał dofinansowanie w kwocie 51.800 zł na Izbę Pamięci, która powstanie w Zdziechowie. Szacowany koszt całej inwestycji, która zlokalizowana zostanie w Szkole Podstawowej w Zdziechowie, wyniesie ponad 80 tys. złotych.

Jaka Izba Pamięci w Zdziechowie?

O Izbie Pamięci w Zdziechowie mówi się od dawna. Wszyscy chcieli Izby, ale dopiero wspólne starania Urzędu Gminy Gniezno oraz Gminnej Biblioteki Publicznej w Zdziechowie doprowadziły do tego, że pozyskano środki na ten cel.

Ale pieniądze to jedno, a wizja stworzenia w praktyce takiej Izby to drugie. Obserwując od wielu lat lokalne samorządy,  nigdzie nie spotkałem się z żadną nowoczesną koncepcją Izby Pamięci. Większość działających w naszym regionie powstała kilka lub kilkanaście lat temu, w zupełnie innych uwarunkowaniach technicznych. Dzisiaj tworzy się już Izby zupełnie w innym stylu.

Czy taka nowoczesna, na miarę XXI wieku Izba Pamięci powstanie w Zdziechowie? Nie wiem. Być może dopóki nie było dofinansowanie, nikt nie mówił głośno, jaka ma być ta Izba.

Podpatrywać najlepszych!

Ale instytucje i osoby, które doprowadziły do tego, że Gmina Gniezno otrzymała dofinansowanie na ten cel, czyli Izbę w Zdziechowie, chcą by ta Izba była nowoczesna i na miarę XXI wieku. I by była Izbą chętnie odwiedzaną, nie tylko przez mieszkańców Zdziechowy, czy gminy, ale też przez turystów.

Dlatego nie dziwi mnie, że Lidia Pietrzak, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Zdziechowie (osoba współodpowiedzialna za napisanie projektu do Urzędu Marszałkowskiego) postanowiła pojechać do miejscowości Brzozie koło Brodnicy (400 km w obie strony), gdzie w miniony piątek została otwarta nowoczesna i profesjonalna Izba Pamięci. Pani Dyrektor chciała zobaczyć, jak współcześnie tworzy się takie lokalne Izby Pamięci w małych gminach, gminach podobnych do Gminy Gniezno i miejscowościach podobnych do Zdziechowy.

Spostrzeżeń i wniosków Pani Dyrektor zanotowała zapewne bardzo wiele. Dowiedziała się m.in. o kosztach takiej Izby, o atutach podświetlanych gablot, wykorzystaniu w Izbie ekranów multimedialnych, narracji dla turystów czy też jak eksponować najważniejsze zabytki.

Przy okazji tego wyjazdu, Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Zdziechowie nawiązała także kontakt z Eweliną Motylińska, dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej w Brzoziu, co zaowocuje zapewne w przyszłości współpracą.

Współczesne Izby

Wracając do tematu Izby Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Zdziechowie. Jaka powinna być? Przede wszystkim – mimo iż w nazwie jest Powstanie Wielkopolskie – powinna eksponować całokształt dziejów Zdziechowy. Powinny być w niej przedstawione dokumenty na temat życia społecznego, gospodarczego i kulturalnego Zdziechowy, wydarzenia związane przede wszystkim z Powstaniem Wielkopolskim, ale też musi być mowa o niemieckich zbrodniach popełnionych w latach 1939-1945, miejscach egzekucji i pochówku ofiar. Powinny być umieszczone nowoczesne tablice na których zostaną umieszczone imiona i nazwiska zidentyfikowanych osób zamordowanych przez Niemców w czasie II wojny światowej. Nie może też zabraknąć wspomnienia, że pałac w Zdziechowie to dzieło rodu von Wendorff, bo to jest historia tej miejscowości.

Sala Izby Pamięci powinna być przestronna i mieć liczne nisze, gabloty wypełnione artefaktami, zabytkami, pamiątkami, dokumentami, obrazami, eksponatami, związanymi z wojną i jej ofiarami. Izba Pamięci ma być swoistym archiwum pamięci, ekspozycji i przede wszystkim edukacji. Pobyt w Izbie Pamięci i jej zwiedzanie ma spowodować, że nasze emocje i zmysły poruszane w czasie wędrówki, sprawią, że dokładne zapamiętamy każdego szczegół z dziejów Zdziechowy. Że po wyjściu z Izby Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Zdziechowie, nie tylko będziemy rozumieć i pamiętać o bitwie powstańców wielkopolskich w Zdziechowie, ale też zrozumiemy tożsamość tej miejscowości.

Współczesna Izba Pamięci powinna być miejscem, gdzie nastąpi odcięcie od codzienności, od dźwięków miejscowości i powinna przenosić nas w świat, którego już nie ma. Tak jak to jest w Izbie Pamięci w Brzozie.

Izba Pamięci musi oddziaływać na wyobraźnię i pobudzać refleksję w subtelny i wyważony sposób. A nie być miejscem, gdzie poukłada się zabytki bo „komuś tak się podobało”. Bez ładu i bez składu.

I co najważniejsze, by stworzyć taką Izbę Pamięci trzeba mieć te zabytki. W Brzoziu turysta może zobaczyć blisko 2 tysiące zabytków, pamiątek, artefaktów.

Jaka będzie Izba Pamięci Powstania Wielkopolskiego w Zdziechowie? Zapewne już wkrótce poznamy jej koncepcję, założenia, lokalizację i przede wszystkim osoby, które będą ją tworzyć.

Fot. A. Soberska