W zapowiedzi konferencji mogliśmy przeczytać: „Dzieje zakonu templariuszy to jedno z najbardziej interesujących zagadnień epoki średniowiecza. Ta międzynarodowa instytucja kościelna przez prawie dwa wieki była jednym z najważniejszych podmiotów w chrześcijańskim świecie, wywierając ogromny wpływ na funkcjonowanie różnych grup społecznych w obszarze polityki, gospodarki czy religii. Bogate dziedzictwo zgromadzenia oraz legendy, które wokół niego narosły stały się podstawą współczesnego fenomenu kulturowego i zapewniły templariuszom stałą obecność w literaturze, grach i filmie”.

I tak też był pierwszego dnia Konferencji „Templariusze. Historia i dziedzictwo”, którą otworzył dr Kamil Wasilkiewicz z Instytutu Kultury Europejskiej UAM w Gnieźnie, witając wszystkich gości, prelegentów i uczestników Konferencji.

Następnie wykład inauguracyjny pt. „Jak rodziła się legenda templariuszy, czyli Rycerze Świątyni na Śląsku” wygłosił profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, dr hab. Marian Małecki. Jego prelekcja była swego rodzaju wstępem do kolejnych wykładów, które poruszały wszelkie aspekty życia i działalności templariuszy.

Inauguracja i... przerwa na kawę

Zanim jednak wysłuchaliśmy kolejnego wykładu, przyszedł czas na kawę. I tutaj warto dodać, że w gronie uczestników Konferencji dostrzegliśmy wiele znajomych twarzy, które były prelegentami na dotychczasowych pięciu Festiwalach Historycznych „Tajemnice Trzech Stuleci”, które organizuje piszący te słowa. W Konferencji wzięli udział członkowie Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” oraz Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Rubaszewskich.

Przede wszystkim należy wspomnieć o znakomitej pisarce, urodzonej we Wrocławiu, ale mieszkającej od kilku lat w Poznaniu - Jolancie Marii Kalecie, której największą pasją jest historia i genealogia, co znalazło odzwierciedlenie w jej twórczości. Od 2012 roku wydała 12 powieści sensacyjno-kryminalno-przygodowych, których akcja rozgrywa się w czasach Polski Ludowej, a za punkt wyjścia biorą nierozwiązane do dziś zagadki z czasów II wojny. Jedna z nich „Testament Templariusza” doczekała się już wznowienia. Dlatego nie powinno nikogo dziwić, że pojawiła się na Konferencji „Templariusze. Historia i dziedzictwo”, na której omawiany jest swoisty testament templariuszy, czyli to, co nam pozostawili. (więcej o tej pisarce na jej stronie: jolantamariakaleta.pl).

Inną zaprzyjaźnioną z nami osobą, jest Dariusz Garba – Poznaniak mieszkający w Niemczech, badacz wojenny zajmujący się tajemnicami III Rzeszy. Od ponad 30 lat bada tajny projekt budowlany znany pod kryptonimem „Riese” („Olbrzym”) w Górach Sowich oraz zagadki II wojny światowej związane z okupowaną przez Niemców Wielkopolską. Autor książki pt. „Tajny projekt III Rzeszy FHQu Riese” (2012) oraz jedynej, jak do tej pory, na obszarze niemieckojęzycznym książki o „Riese” – pt. „Riese. Das Rätsel um Hitlers Hauptquartier in Niederschlesien” (2000). Od pewnego czasu jego główną pasją są templariusze, stąd jego obecność na konferencji, gdzie był też jednym z prelegentów. D. Garba jest też członkiem Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Rubaszewskich,

Czy templariusze się bali?

Po przerwie kawowej, przyszedł czas na wykłady, które moderował dr Tomasz Ratajczak z UAM. Pierwszy wykład wygłosiła dr hab. Magdalena Satora z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. Jej wykład nosił tytuł „Czy templariusze byli strachliwi? Wzmianki o emocjach we francuskich dokumentach procesowych (1309-1311)”. Jej wykład wzbudził spore emocje wśród obecnych w auli IKE UAM w Gnieźnie i po jej wystąpieniu rozgorzała ciekawa, momentami emocjonująca dyskusja (w programie Konferencji przewidziano pytania od publiczności po każdym wykładzie).

Następnie wykład pt. „Barwa, symbole templariuszy na podstawie średniowiecznych ilustracji, dokumentów i artefaktów” zaprezentował wspomniany już Dariusz Garba. Po jego prelekcji także nie zabrakło pytań.

Kolejnym wykładowcą był dr inż. Krzysztof Gerlach z Gdańska, który opowiedział o okrętach zakonów rycerskich w epoce wypraw krzyżowych. Pytań również nie brakowało. Ostatnim prelegentem był dr Tomasz Michalczak z Państwowej Akademii Nauko Stosowanych im. Ignacego Mościckiego w Ciechanowie, który poruszył temat zatytułowany „Templariusze – rycerze Kościoła walczącego”.

Wystawa „Templariusze”

Po zakończeniu dzisiejszych wykładów, odbyło się uroczyste otwarcie – w holu IKE UAM w Gnieźnie – wystawy pt. „Templariusze” przygotowanej przez Stowarzyszenie „Szlak Templariuszy”.

Jak mówią pomysłodawcy ekspozycji, powstała ona w 2017 roku i po raz siedemnasty jest prezentowana, tym razem w Gnieźnie. Wystawa to efekt zaangażowania wielu członków Stowarzyszenia, które powstało z pasji do historii i dziedzictwa Zakonu Ubogich Rycerzy Chrystusa i Świątyni Salomona.

– Wystawa opowiada o historii Zakonu Templariuszy, który powstał w 1119 roku, początkowo w celu ochrony pielgrzymów podróżujących do Ziemi Świętej. Zakon szybko urósł do jednej z najpotężniejszych organizacji rycerskich średniowiecza, znanej zarówno z działań militarnych, jak i gospodarczych. Wystawa ukazuje rozwój zakonu, jego gospodarcze i militarne osiągnięcia, uzbrojenie, bitwy i siedziby. Jest także rekonstrukcja zamków templariuszy i komandorii gospodarczych – mówi Tomasz Sajko, prezes Stowarzyszenie „Szlak Templariuszy”.

Na wystawie można zobaczyć liczne rekonstrukcje broni takiej jak miecze, sztylety, piki i kusze, a także elementy stroju rycerskiego, od pełnego wyposażenia templariuszy, przez serwienta, po turkopola. Są rekonstrukcje zamków templariuszy w Ziemi Świętej, w tym trójwymiarowy model Templum w Paryżu oraz kaplicy w Rurce.

Wyjątkowym eksponatem jest iluminacja mapy Jerozolimy z XIII wieku, a także naczynia krzyżowców z XII wieku oraz perskie, arabskie i europejskie naczynia z XI – XII wieku. Na wystawie możemy tez obejrzeć kopie dokumentów, takich jak łacińska reguła templariuszy, bulla papieska Omne Datum Optimum nadająca zakonowi przywileje oraz dokumenty z przesłuchać templariuszy z 1308 roku.

Nowością tegorocznej ekspozycji są kolekcje monet krzyżowców oraz zestaw szachów, w którym figury przedstawiają templariuszy, krzyżowców i Saracenów.

Wystawę można jeszcze zobaczyć w sobotę, 18 października, w godzinach trwania Konferencji, od godz. 9.30 do 13.00.

Fot. K. Soberski