Wieś Gurowo, leży w gminie Niechanowo, jest rozciągnięta przy lokalnej, bocznej drodze, 2,3 km od Żydowa, gdzie po dzień dzisiejszy płynie strumyk zwany Unią. Miejscowość jest jakby na nieco wywyższonym obrzeżu wąskiej doliny, w powiecie gnieźnieńskim. Leży w pobliżu Gniezna, około 9,2 km. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa poznańskiego. Zamieszkuje tu obecnie 88 osób. Okręg geodezyjny obejmuje 221,80 ha.

Gurowo jest wzmiankowane w przekazach w 1397 r. Niegdyś posiadłość ta należała do rycerskiego rodu Wczelinów, którego część osiadła w Gurowie, dając początek szeroko rozgałęzionej rodzinie Gurowskich herbu Wczele. Od 1417 r. wzmiankowany jest Wojsław z Gurowa z żoną Małgorzatą. Przed 1443 r. właścicielem Gurowa, podobnie jak: Drachowa, Skiereszewa, Cielimowa i Królikowa był wikariusz gnieźnieński Marcin Gurowski z rodu Wczelów. W kolejnych latach w dokumentach figurują Dobrogosta z Gurowa, bracia Jan, Andrzej i Mikołaj Gurowscy.

O następnych dziedzicach majątku bardzo szczegółowo pisze Maria Strzałko:

W 1462 r. właścicielem wsi był Jan de Gurowo zwany Sowa, który w 1467 r. sprzedał ziemię za 100 grzywien Piotrowi z Witkowa. Reszta dóbr pozostawała w posiadaniu braci: Andrzeja, Wawrzyńca, Stanisława i Jana z Gurowa; z nich Wawrzyniec i Stanisław sprzedali swoje działy w 1467 r. Piotrowi Korzbok Witkowskiemu za 100 grzywien, a on z kolei wymienił je w 1480 r., za część Grzybowa, z Andrzejem Grzybowskim zwanym Siejka, który od tego czasu zaczął używać nazwiska Gurowski. U schyłku XV wieku przekazy odnotowują Jana oraz Andrzeja Gurowskiego, który zapisał na połowie swojej części majątku posag żonie Santce, córce Macieja Drachowskiego. W 1608 r. występuje Małgorzata, wdowa po Janie Gurowskim, oraz jego syn Jakub; po nim przypadającą mu część odziedziczył syn Wawrzyniec Gurowski, ożeniony z Anną, córką Andrzeja Mrowińskiego, wzmiankowany do 1523 r. Jednocześnie jako właściciel Gurowa wymieniany jest w dokumentach Tomasz Cielimowski z żoną Katarzyną Miedźwiecką. Mikołaj oraz Jakub Gurowski z żoną Katarzyną, który sprzedał swoje działy w Gurowie i Kikołajewicach, za 400 grzywien, Janowi Potrzymowskiemu i odkupił je w następnym roku za tę samą sumę. […] Mikołaj Gurowski, ożeniony z Teresą Tomicką, scedował swój majątek na braci Jana i Andrzeja, którzy w 1549 r. dokonali podziału dóbr i Maciej zapisał na swojej części posag żonie Zofii Grylewskiej. Po połowie XVI wieku posiadłość, a przynajmniej znaczna jej część, przeszła w ręce braci Piotra, Jakuba, Wacława i Aleksandra Gniazdowskich. Z nich Piotr i Jakub sprzedali swoje działy w 1565 r. za 6000 zł, Krzysztofowi Iwieńskiemu z Tomic, który w 1575 r. wykupił również część posiadłości braci, Wacława i Aleksandra. Druga część posiadłości pozostawała nadal w rękach Gurowskich. […] W 1584 r. właścicielem jedenj części dóbr był Krzysztof Iwieński, drugiej Marcin i Wojciech Gurowscy, synowie Mikołaja, a również Melchior Gurowski, syn Macieja. Ten ostatni wykupił w następnym okresie znaczną część ziem i wzmiankowany jest jako właściciel majątku do około 1630 r., obok Piotra z Tomic Iwieńskiego, spadkobiercy Krzysztofa.

W kolejnych dziesięcioleciach wieś Gurowo wielokrotnie zmieniała właścicieli. Od 1521 r. wieś oddawała dziesięcinę do kościoła św. Wawrzyńca w Gnieźnie. Gurowscy wybudowali piękny dwór pod koniec XIX wieku wraz z otaczającym go parkiem, który niestety wynikiem zmian politycznych uległ rozbiórce. Niegdyś w Gurowie stał kościół parafialny (w jednym z kolejnych artykułów napiszemy o nieistniejącej drewnianej świątyni pw. Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny (spłonęła pod koniec XIX wieku) i ciekawych losach dworu w Gurowie).

Około 1813 r. majątek w Gurowie Jakub Chełmicki przekazał synowi, Piotrowi, sędziemu ziemskiemu gnieźnieńskiemu. Z zapisów w księgach metrykalnych wynika, że Piotr Chełmicki ożeniony z Pauliną z Müntzbergów przez jakiś czas mieszkał w Gurowie. W 1836 r. w majątku został osadzony dzierżawca, Napoleon Schrader, a Chełmiccy przenieśli się do Żydowa. Następnym właścicielem wsi Gurowo był syn Piotra i Pauliny Chełmickich, Bolesław, który ożenił się z Izabelą Gremm – nowi dziedzice wzmiankowani są od 1866 r. W latach 80. XIX wieku posiadłość miała 211 ha, z czego 196 ha zajmowały grunty orne, 12 ha łąki i pastwiska; prowadzona była hodowla bydła rasy holenderskiej oraz produkcja mleka. W 1890 r., poza hodowlą bydła, funkcjonowała cegielnia, a administratorem był Stanisław Mikulski, który po śmierci Bolesława Chełmickiego w 1892 r. wykupił posiadłość i sprzedał w 1894 r. Do tego czasu było tu 6 domów i 117 mieszkańców (wszyscy katolicy).

Nowym dziedzicem Gurowa został Artur Glenck, który był właścicielem obszaru ziemskiego o powierzchni 214, w tym 197 ha ziemi uprawnej i 17 ha łąk i pastwisk. Nadal prowadzono hodowlę bydła holenderskiego i produkcję mleka. Na początku XX wieku posiadłość zakupił Aleksander Szczepkowski, który przejął i kontynuował hodowlę bydła i produkcję mleka dostarczanego do Gniezna. W 1907 r. hodowano tu 21 koni, 63 sztuki bydła i 39 świń. Od 1913 r. właściciel ziemskim był Andrzej Szczepkowski, który posiadał niezmienioną powierzchnię gruntów rolnych oraz hodował 35 koni, 63 sztuki bydła i 39 świń. Szczepkowski był właścicielem do lat 30. XX wieku. Specjalizowano się w produkcji nasion buraków oraz prowadzono zarejestrowaną hodowlę koni szlachetnej półkrwi. W 1946 r. majątek przejął Skarb Państwa i utworzył Państwowe Gospodarstwo Rolne.

Cmentarz w Gurowie

Wieś Gurowo, leży w gminie Niechanowo, jest rozciągnięta przy lokalnej, bocznej drodze, 2,3 km od Żydowa, gdzie po dzień dzisiejszy płynie strumyk zwany Unią. Miejscowość jest jakby na nieco wywyższonym obrzeżu wąskiej doliny, w powiecie gnieźnieńskim. Leży w pobliżu Gniezna, około 9,2 km. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała...

Na skraju wsi Gurowo znajduje się nieczynny (zamknięty w latach 60. XX wieku) obecnie cmentarz katolicki, gdzie znajdują się grobowce rodziny Chełmickich i Szczepkowskich oraz grób Edmunda Sobeskiego, rządcy sądu i dziedzica wsi Cielimowo.

Fot. M. Borowiak