ReklamaA1ReklamaA1-2ReklamaA1-3

131 lat temu urodził się Antoni Saskowski, wójt gminy Mogilno Zachód, ostatni właściciel Popowa Ignacewa

Historia29 grudnia 2023, 9:00   red. Karol Soberski2274 odsłon
131 lat temu urodził się Antoni Saskowski, wójt gminy Mogilno Zachód, ostatni właściciel Popowa Ignacewa
Antoni Saskowski, zdjęcie wykonane po 1914 r. - fot. z arch. Karola Soberskiego

Dzisiaj mija 131. rocznica urodzin Antoniego Saskowskiego, przedwojennego właściciela majątku Wyrobki koło Mogilna i ostatniego powojennego (w latach 1945-47) właściciela Popowa Ignacewa w gminie Mieleszyn, dobrego gospodarza, człowieka wielkiego formatu, wójta gminy Mogilno Zachód, radnego powiatowego, przewodniczącego Koła Ligi Obrony Powietrznej Państwa Mogilno – Zachód, a w trakcie II wojny światowej członka Armii Krajowej. Przez wiele lat zapomniany, został przywrócony lokalnej pamięci dzięki moim dwóm książkom: „Skarb Dziedzica” i „Złoto Dziedzica”. W przygotowaniu trzecia część o życiu tej wybitnej osoby.

Antoni Saskowski, urodził się 29 grudnia 1892 r. w Turzy i był o dwa lata młodszy od swojego brata Franciszka. Ich rodzicami byli Jan Saskowski (ur. 22 lipca 1861 r. w Turzy) i Anna Pietras (ur. 22 lipca 1862 r. w Żędowie niedaleko Szubina).

Początkowo, podobnie jak brat, mieszkał w Popowie Ignacewie koło Mieleszyna. Jednak na przełomie 1926 i 1927 r. stał się właścicielem majątku Wyrobki koło Mogilna. Kilka miesięcy po nabyciu majątku Wyrobki, został sołtysem tej wsi. Wkrótce awansuje i zostaje wójtem Mogilna Zachód. Siedem lat później – w kwietniu 1935 r. – ponownie zostaje wybrany na wójta Mogilna Zachód. Stanowisko to pełnił do wybuchu II wojny światowej

A. Saskowski dzięki nowoczesnym rozwiązaniom i dobrej organizacji pracy w folwarku, bardzo szybko rozwijał swój majątek w Wyrobkach. Sprawiło to, że zaproszono go do udziału w Wielkopolskim Związku Kół Doświadczalnych. Zadaniem Związku było przeprowadzanie w gospodarstwach do niego należących, doświadczeń polowych, których dobre wyniki były publikowane, a w przyszłości mogły być wdrażane w skali kraju. Działalność Koła odbywała się pod nadzorem Uniwersytetu Poznańskiego. Jego pozycja sprawiła, że zaczął się też angażować w różne przedsięwzięcia w regionie. Przykładowo w 1933 r. wszedł do Zarządu Komunalnej Kasy Oszczędności w Mogilnie, a w 1939 r. zaangażował się w odbudowę Spółdzielni Rolniczo-Handlowej „Rolnik” w Mogilnie.

A. Saskowski wspierał też finansowa osoby potrzebujące, m.in. Towarzystwo Pomocy Naukowej dla Młodzieży im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu; działał w Komitecie Powiatowym Niesienia Pomocy Bezrobotnym przemianowanym w 1934 r. na Komitet Powiatowy Funduszu Pracy; wspierał też Bezpłatną Kuchnię w Mogilnie, a w 1934 r. wszedł w skład Lokalnego Komitetu Ofiarom Powodzi, która nawiedziła powiaty w okolicach Krakowa.

Polityczna kariera Antoniego Saskowskiego była błyskawiczna. Będąc od 1928 r. wójtem Mogilna Zachód, cztery lata później bierze udział w wyborach do Sejmiku Powiatowego w Mogilnie i uzyskuje mandat członka tegoż Sejmiku (w lipcu 1939 r. został ponownie wybrany do Rady Powiatowej w Mogilnie – dawniejszy Sejmik Powiatowy). Działalność w samorządzie nie była jedyną polityczną aktywnością właściciela Wyrobek. W 1933 r. znalazł się on bowiem w gronie założycieli Koła Seniorów Legionu Młodych w Mogilnie (Legion Młodych, którego nazwa brzmiała Akademicki Związek Pracy dla Państwa, był organizacją młodzieżową działającą od 1930 do 1939 r.; w ramach jej struktur mogły powstać Koła Seniorów). Należy podkreślić, że Legion Młodych był najpotężniejszą sanacyjną organizacją młodzieżową, liczącą w okresie swego rozkwitu, w połowie 1934 r., około 40 tys. zdyscyplinowanych członków!

Był też zaangażowany w inne organizacje, m.in. od 1928 r. w stopniu podporucznika był przewodniczącym Koła Ligi Obrony Powietrznej Państwa Mogilno – Zachód, a w trakcie II wojny światowej był w Armii Krajowej. Właściciel Wyrobek był też aktywnym działaczem Polskiego Związku Łowieckiego w Mogilnie, jak również Koła Ziemian powiatu mogileńskiego.

W 1938 r. Antoni Saskowski zostaje wybrany jako delegat na Poznańskie Wojewódzkie Kolegium Wyborcze, którego zadaniem był wybór wielkopolskich senatorów. Ogromny autorytet, który A. Saskowski zdobył przez dziesięć lat swojej społeczno-politycznej działalności sprawił, że właściciela Wyrobek został wybrany do wąskiego grona 15-osobowej Komisji Głównej. Zadaniem Komisji było zaproponowanie listy kandydatów do senatu na których zagłosować mieli uczestnicy Wojewódzkiego Kolegium Wyborczego.

Antoni Saskowski poślubił (niestety nie udało się ustalić w którym roku – ale można przypuszczać, że było to pod koniec lat 20-tych XX wieku) młodszą od siebie o 13 lat Helenę Imbierowicz (ur. 1905 r., zm. 1967 r.), która pochodziła z Gniezna. Według jednej z wersji Helena została zatrudniona we dworze w Wyrobkach jako służąca i tam (a była piękną kobietą), z wzajemnością, zakochał się w niej Antoni. Z tego związku urodziło się troje dzieci: Anna Danuta (ur. 1932 r., zm. w 2011 r.), Zbigniew (ur. 1935 r. zm. 2002 r.) i Elżbieta (ur. 1941 r., zm. 2018 r.).

Wybuch II wojny światowej przerwał dobrze zapowiadająca się, polityczną karierę A. Saskowskiego. Po 1945 r. – jako ziemianin przez dwa lata zarządzał jeszcze Popowem Ignacewem – po czym komuniści wyrzucili go z tego majątku. Po wielokrotnych przeprowadzkach, ostatecznie pod koniec lat 50-tych XX wieku trafia do wsi Gronowo koło Drawska Pomorskiego. Tam umiera 14 stycznia 1958 r.


Więcej o Franciszku Saskowskim i jego bracie Antonim w książkach „Skarb Dziedzica” i „Złoto Dziedzica”.


Fot. z arch. K. Soberskiego



Jak się czujesz po przeczytaniu tego artykułu ? Głosów: 102

  • 69
    Czuje się - ZADOWOLONY
    ZADOWOLONY
  • 0
    Czuje się - ZASKOCZONY
    ZASKOCZONY
  • 33
    Czuje się - POINFORMOWANY
    POINFORMOWANY
  • 0
    Czuje się - OBOJĘTNY
    OBOJĘTNY
  • 0
    Czuje się - SMUTNY
    SMUTNY
  • 0
    Czuje się - WKURZONY
    WKURZONY
  • 0
    Czuje się - BRAK SŁÓW
    BRAK SŁÓW

Przeczytaj także

ReklamaC1

Daj nam znać

Jeśli coś Cię na Pojezierzu zafascynowało, wzburzyło lub chcesz się tym podzielić z czytelnikami naszego serwisu
Daj nam znać
ReklamaB2ReklamaB3ReklamaB4
ReklamaA2
ReklamaA3