W pierwszej chwili widząc nazwę Napoleonowo przychodzi do głowy myśl, że miejscowość ta – jak kilka innych w Polsce – została nazwana na cześć Cesarza Francuzów Napoleona Bonaparte (1769 - 1821). Niestety, ta teoria staje się wątpliwa, jeśli weźmiemy pod uwagę, że wojska napoleońskie przez Wielkopolskę po raz ostatni przechodziły w 1812 roku (wcześniej w 1806 i 1807 roku).... A lokalny przekaz mówi, że wieś została założona w 1836 roku... Warto w tym miejscu podkreślić, że na mapach w 1806 roku Napoleonowa jeszcze nie było…

Skąd wiadomo, że wieś powstała właśnie w 1836 roku? Jak wspomniałem taka informacja jest przekazywana z pokolenia na pokolenie wśród samych mieszkańców Napoleonowa, a wszystkich utwierdza w tym kamienna tablica znajdująca się na skrzyżowaniu przy wjeździe do Napoleonowa. Napis na tej tablicy brzmi: „1836. - 1936. Ku upamiętnieniu setnej rocznicy Napoleonowa”. Tyle i aż tyle.

Ale o tym, że wieś powstała w 1836 r., świadczy też artykuł, który ukazał się w numerze 70 „Informatora Urzędowego Powiatu Gnieźnieńskiego” z 17 października 1936 r.

Jeśli więc nazwa Napoleonowa nie jest związana z Cesarzem Francuzów to skąd się wzięła? I tutaj w sukurs ponownie przychodzi powyższy artykuł, gdzie pada nazwisko założyciela wsi. Otóż historia ta mówi, że nazwa wsi wzięła się od Napoleona Koszutskiego, dziedzica majątku Modliszewo, który w 1836 r. uwłaszczył chłopów mieszkających w okolicach dzisiejszego Napoleonowa, a ci na jego cześć wieś nazwali jego imieniem.

Kim był Napoleon Koszutski? Gdy sięgniemy do historii właścicieli ziemskich w naszym regionie, to okazuje się, że około roku 1814 majątek Modliszewo, spadkobiercy dotychczasowego właściciela Onufrego Gozimirskiego, sprzedali rodzinie Koszutskich herbu Leszczyc.

Pierwszym właścicielem był Franciszek Ksawery Koszutski ożeniony z Honoratą z Hulewiczów herbu Nowina. Po nim majątek dziedziczyli synowie: Telesfor (zmarł w 1832 r.) i Napoleon, który poślubił Anielę z Kopaniny. I właśnie on w 1836 r. uwłaszczył chłopów mieszkających na terenie dzisiejszego Napoleonowa. Warto przypomnieć, że w 1836 r. (jak i w roku 1823) doszło w Wielkim Księstwie Poznańskim do częściowego nadania chłopom prawa własności do posiadanej przez nich ziemi w dobrach prywatnych i państwowych.

Inną ciekawostką jest też fakt, że w okresie gdy Modliszewem rządził Napoleon Koszutski powstał folwark Anielewo – na cześć jego żony. W posiadaniu Koszutskich majątek Modliszewo pozostawał do połowy XIX wieku. Po nich zakupił je Józef Żychliński herbu Szeliga.

Biorąc więc pod uwagę wszystkie te fakty historyczne możemy mieć dzisiaj pewność, że nazwa wsi Napoleonowo rzeczywiście wywodzi się od Napoleona, ale Koszutskiego, a nie Bonaparte.

Wiemy więc, jakie były początki Napoleonowa, ale wydaje się, że ta miejscowość ciągle skrywa wiele tajemnic... Czy we wsi był wiatrak? Kto jest autorem kamiennej tablicy z 1936 r. znajdującej się przy krzyżu? Jakie zagadki wiążą Napoleonowo z Kanałem Dębina, który ma swoje źródło w okolicach tej miejscowości?

Podobnych pytań jest znacznie więcej, dlatego historia Napoleonowa znalazła się w tej książce. Zachęcam bowiem Czytelników, by spróbowali odpowiedzieć na te pytania… I zajrzeli do Napoleonowa!

Więcej podobnych unikatowych i ciekawych historii o miejscowościach gminy Gniezno znajdziesz w książce Karola Soberskiego pt. „Tajemniczy Pałac Zdziechowa i inne atrakcje Gminy Gniezno”.Jest to wyjątkowy przewodnik po okolicach Gniezna! 
Książkę można kupić tutaj