Celem przedsięwzięcia była prezentacja efektów badań regionalistów, wymiana doświadczeń, integracja środowiska oraz budowanie relacji pomiędzy środowiskiem regionalistów, a Instytutem Skrzynki oraz innymi instytucjami, które zajmują się dokumentowaniem, ochroną i popularyzacją dziedzictwa Wielkopolski.

Wielkopolska jakiej nie znamy…

Uczestników Forum powitali: Jan Babczyszyn, dyrektor Instytutu Skrzynki i Piotr Basiński z Poznańskiej Lokalnej Organizacji Turystycznej, którzy też prowadzili całość Forum.

Później natomiast rozpoczął się maraton prelekcji w trakcie których mogliśmy poznać zarówno historyczne ciekawostki z Wielkopolski, sposób działania regionalistów, ich metody badawcze a także różnego rodzaju pomysły na popularyzację ich dokonań. 

Jako pierwszy zaprezentował się Paweł Anders opowiadając o „50 latach Kroniki Wielkopolski’, po nim głos zabrał Tomasz Łuczak z Narodowego Instytutu Dziedzictwa, który mówił o regionalnym dziedzictwie Wielkopolski w optyce Narodowego Instytutu Dziedzictwa. Kolejny prelegent - dr Arkadiusz Jełowiecki z Muzeum Narodowego Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie - wygłosił prelekcję pt. „Badania i dokumentacja niematerialnego dziedzictwa kulturowego przez Muzeum w Szreniawie”.

Na zakończenie tej części dr Jerzy Łojko opowiedział o bazach danych o źródłach do dziejów miast i wsi Wielkopolski w okresie przedrozbiorowym.

Kulinaria i krajoznawstwo

Potem przyszedł czas na przerwę kawową w trakcie której zaserwowane przepyszne wypieki. Na marginesie trzeba dodać, że kuchnia w Dworze Skrzynki (gdzie w weekendy działa restauracja i są pokoje noclegowe) jest wyśmienita!

Po przerwie przyszedł czas na sesje „kulinarne”. W tej części Paweł Ludek i Damian Michałek (Olandia w Prusimiu) przybliżyli temat „Festiwal Ras Rodzimych jako wydarzenie promujące kulinarne tradycje regionu’. Po nich Bartosz Borowiak (Towarzystwo Miłośników Kłecka i Ziemi Kłeckiej) opowiedział o musztardzie ks. dra Marcina z Kłecka, a Liliana Kubiak (Instytut Skrzynki) zaprezentowała „Smaki Powiatu Poznańskiego – regionalny (powiatowy) szlak kulinarny”.

W trzeciej części pierwszego dnia była mowa o krajoznawstwie. Na początek o zagadkowej Wielkopolsce mówiła Aleksandra Warczyńska z Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu. Po niej dr Tomasz Sobalak opowiedział o dziedzictwie kulturowym i turystyce na terenie Puszczy Zielonki. Z kolei Małgorzata Rogal – Dropińska przybliżyła tajemnice lasów Palędzia i Dąbrówki koło Zakrzewa i jak o nich rozmawiać z dziećmi. Następnie Piotr Robakowski omówił prezentacje regionu w programach telewizyjnych.

Kolejnym prelegentem był Maciej Jędrzejczak ze Stowarzyszenia Kasztelania Ostrowska, który opowiedział o… Kasztelanii Ostrowskiej – o regionalności i walorach lokalnych w kształtowaniu tożsamości miejsca (site-specific).

Po nim Piotr Basiński odpowiedział na pytanie: Co (dalej) z tym dziedzictwem, czyli do czego się przydaje Elegant z Mosiny.

Później o wpływie lokalnych grup działania na rozwój turystyki i dziedzictwa lokalnego mówiła Marta Kubiak z Lokalnej Grupy Działania „Źródło”.)

Ta część zakończyła się wystąpienie gościa specjalnego - Tomasza Lubińskiego, wicestarosty poznańskiego, który wspomniał o najciekawszych atrakcjach turystycznych powiatu poznańskiego. 

Dziedzictwo kulturowe

Nadeszła pora obiadowa, po której przyszedł czas na prelekcje związane z dziedzictwem kulturowym.

Pierwszym prelegentem był Maciej Krzyżański, który opowiedział o Willi Mimoza w Puszczykowie, o jej historii i obecnym wykorzystanie budynku. Po nim prelekcję pt. „Waldrestaurant Unterberg – „serce” dawnego letniska Puszczykowo” zaprezentował Robert Kiszkurno. Z kolei Ryszard Chruszczewski omówił Powstanie Wielkopolskie i jego uczestnicy na terenie gminy Suchy Las.

Także o Powstaniu Wielkopolski, ale jako niewykorzystanym potencjale tej naszej wiktorii mówiła Aneta Franc. Natomiast dr Kazimierz Krawiarz z Izby Pamiątek Regionalnych w Kórniku-Bninie) przedstawił blaski i cienie funkcjonowania Izby Pamiątek Regionalnych w Kórniku – Bninie.

Kolejnym ciekawym wykładem był ten zaprezentowany przez Małgorzatę Potocką z Biblioteki Kórnickiej, która opowiedziała o działalności edukacyjna w Polskiej Akademii Nauk Bibliotece Kórnickiej.

Po niej Marcin Fraś omówił kancelarie miast szlacheckich w Wielkopolsce w okresie nowożytnym. Z kolei Anna Wojtko z Muzeum Regionalnego w Stęszewie zaprezentowała prelekcję pt. „Cudze chwalicie swego nie znacie – o domach podcieniowych nie tylko na Żuławach.

Wśród wszystkich ciekawych prelekcji jedna zapadła wszystkim w pamięć. Jej tytuł brzmiał zagadkowo: „Tropem jednego krzesła – jak znaleziony niedawno artefakt łączy  fakty i ludzi z przeszłości”. Tę niezwykłą historię przedstawili: Katarzyna Gwincińska, Tomasz Jankowski i Bohdan Kaczmarek z Wirtualnej Izby Regionalnej Gminy Książ Wielkopolski. Pokazali, że zwykłe krzesło może nieść w sobie wyjątkową historię…

Również kolejny prelegent, dr Karol Górski z Pobiedziska w prezentacji zatytułowanej „Materialne pamiątki z przeszłości jako dawne „pendrive’y” lokalnej pamięci na Ziemi Pobiedziskiej” przedstawił mały fragment swoich poszukiwań historycznych, które przyniosły sensacyjne odkrycia!

Następnie dr Piotr Dziembowski opowiedział o gminie Dopiewo jako miejscu z wyjątkową historią, z kolei o dziedzictwie kulturowym gminy Komorniki mówił dr Michał Hirsch.

O „świadkach historii”, archiwach, działaniach Fundacji Historycznej…

Kolejnym prelegentem był Karol Soberski, prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”, redaktor naczelny portalu pojezierze24.pl i prezes Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Rubaszewskich. Jego wykład nosił tytuł „Pasja zrodzona w pałacu”.

K. Soberski - w wielkim skrócie opowiedział, jak zrodziła się jego miłość do historii, gdzie się zaczęła i jak się rozwijała. - Wszystko zaczęło się w pałacu w Popwoei Ignacowie, gdzie się urodziłem i gdzie mój dziadek Franciszek opowiadał mi o historii Polski i regionu - zaczął K. Soberski. 

Dalej opowiedział o swoich spotkaniach z ponad 200 „świadkami historii” z których najstarszy miał 104 lata; opowiedział o archiwach majątków ziemskich które odnalazł, o swoich książkach które na podstawie pozyskanych materiałów napisał (i o planach wydawniczych). Wspomniał też o miejscach po których od 12 lat oprowadza turystów w ramach cyklu „Wędrówki z historią”.

Duży akcent położył na dzialalność, powołanej przez niego 7 lat temu, Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć”, jak i sztandarowej imprezie organizowanej od 2019 roku przez Fundację czyli Festiwalu Historycznym „Tajemnice Trzech Stuleci”. Była też mowa o Muzeum Tajemnic, które Fundacja chce powołać w najbliższych miesiącach.

Na koniec zasygnalizował również powołanie Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Ruaszewskich i przedstawił cele tego projektu. 

Forum wymiany doświadczeń

Na koniec pierwszego dnia, uczestnicy wysłuchali jeszcze prelekcji Moniki Lis zatytułowanej „Lubaszcz z historią”; Grzegorza Grupińskiego pt. „Golęczewo – niezwykła historia zwykłej wsi” oraz Huberta Wejmanna z Biblioteki i Kina Miasta i Gminy Buk pt. „Wcale nie nudna ta historia”.

Potem przyszedł czas na kolację, po które zainteresowani mogli zwiedzić Salę Pamięci i Tradycji Dworu Skrzynki. 

Ostatni akcentem pierwszego dnia było forum wymiany doświadczeń, które odbyło się w przydworskim parku, pod wiatą, przy smacznych przekąskach i trwało do północy. Te rozmowy o współpracy między regionalistami, nawiązane kontakty, wymienione wizytówki, zapewne już wkrótce przyniosą obfite owoce.

O historii, archiwach...

„Regionalistyka a historiografia. Problem ekspozycji przeszłości wpisanej w krajobraz kulturowy powiatu poznańskiego” od tego wykładu dr Jerzy Łojko rozpoczął się drugi dzień I Forum Regionalistów Wielkopolskich.

Po nim głos zabrał dr Przemysław Wojciechowski z Archiwum Państwowego w Poznaniu), który przybliżył informacje o tym, jakie materiały do badań regionalnych znajdziemy w Archiwum Państwowym w Poznaniu.

Na koniec o ochronie dziedzictwa kulturowego jako elemencie edukacji na przykładzie Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu opowiedział dr Piotr Józefiak z Archiwum Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

W tej części pokazano także prezentację pt. „Culinaria – impuls aktywizacyjny Polska (Patria) jako źródło inspiracji w aktywizacji lokalnych społeczności” autorstwa  Witold Wróbla (ambasadora sieci Culinary Heritage), który nie mógł dotrzeć na Forum.

Dyskusja

Po zakończeniu prelekcji przyszedł czas na dyskusję, osobiste refleksje o pierwszym Forum, oczekiwania co do tematów drugiego Forum, które - jak ogłosił Jan Babczyszyn - będzie już trzydniowe i zaplanowane jest od 19 do 21 sierpnia 2025 r. 

Organizatorzy poinformowali również, że konsekwencją pierwszej edycji Forum będzie stworzenie podstrony przedstawiającej efekty wydarzenia. Strona będzie publikować informacje o dorobku poszczególnych regionalistów z podziałem na obszary tematyczne z uwzględnieniem podziału regionalnego.

Rozmowy kuluarowe i nowe kontakty…

I Forum Regionalistów Wielkopolskich to dla nas - Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” - oprócz ciekawych prelekcji, także możliwość wymiany doświadczeń w tematach historycznych i nawiązywanie nowych kontaktów. Tego też nie zabrakło w Dworze Skrzynki.

W trakcie ożywionych dyskusji kuluarowych nawiązaliśmy kontakty, które wkrótce zaowocują współpracą m.in. Dworem Skrzynki, z regionalistą Robertem Kiszkurono; z Tomaszem Łuczakiem z Narodowego Instytutu Dziedzictwa; z dr Franciszkiem Kulpą z Towarzystwa Inicjatyw Obywatelskich, autorem książki „Jan Czochralski - inspiracje dla innowacyjności i przedsiębiorczości” (J. Czochralski - wielka postać związana z Kcynią); z przedstawicielami Wirtualnej Izby Regionalnej Gminy Książ Wielkopolski; z Kasztelanią Ostrowską czy z dr Tomasz Sobalakiem, badaczem i znawcą Puszczy Zielonki.

O efektach tych rozmów i planowanych wydarzeniach poinformujemy niebawem.

- Forum było fantastycznym wydarzeniem i bardzo potrzebnym w naszym województwie, dlatego wielkie podziękowania dla organizatorów za przygotowanie tego spotkania i zaproszenie tak wielu ciekawych oraz wyjątkowych regionalistów oraz naukowców - mówi K. Soberski. - Forum pokazało jak wielka siła drzemie w badaczach regionalnej historii i jak wiele może dać nawiązanie współpracy, która odbywać się może na wielu płaszczyznach. Dla nas Forum także pokazanie naszego dorobku, jako Fundacji Historycznej i podzielenie się naszym doświadczeniem z innymi regionalistami. Wierzymy, że Forum to pierwszy krok do wielu wspólnych inicjatyw, a także kok do odkrywanie nowych, niezwykłych historii naszego regionu, ponieważ działając wspólnie możemy znacznie wiele więcej zrobić - dodaje. 

Organizatorem wydarzenia była Fundacja Instytutu Skrzynki. Partnerami zaś: Instytut Skrzynki – Instytut Dokumentacji, Rozwoju i Promocji Dziedzictwa Kulturowego i Kulinarnego Powiatu Poznańskiego; Muzeum Narodowe Rolnictwa i Przemysłu Rolno-Spożywczego w Szreniawie; Stowarzyszenie Poznańska Lokalna Organizacja Turystyczna; Archiwum Państwowe w Poznaniu; Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury w Poznaniu oraz Powiat Poznański.

Fot. A. Soberska, K. Soberski