Za nami pięć edycji Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci”, który na dobre wpisał się w kalendarz największych wydarzeń historycznych w Polsce! Pierwsza edycja odbyła się w 2019 r. w pałacu w Czerniejewie, druga w 2021 r. w Centrum Kultury eSTeDe w Gnieźnie, trzecia w 2022 r. W XIX-wiecznej wieży ciśnień w Janowcu Wielkopolskim, czwarta - w 2023 r. ponownie w czerniejewskim pałacu, a piąta w 2024 roku w Gościńcu Sobańskich w Modliszewku. Tam też odbędzie się tegoroczna, szósta edycja Festiwalu!

Wszystkie odsłony Festiwalu cieszyły się wielkim zainteresowaniem miłośników historii, zagadek, tajemnic, skarbów, eksploracji i dobrych książek oraz gromadziły tysiące osób z całej Polski i Europy.

VI Festiwal Historyczny „Tajemnice Trzech Stuleci” odbędzie się od 22 do 24 sierpnia 2025 roku pod hasłem „W przestrzeni tajemnic i zbrodni… 1918 - 1945”. Miejscem Festiwalu będzie ponownie Gościniec Sonańskich w Modliszewku – miejsce, które rewelacyjnie sprawdziło się podczas ubiegłorocznego Festiwalu. 

Tym samym po raz pierwszy nasz Festiwal odbędzie się w wakacje, co – mamy nadzieję – sprawi, że przybędzie jeszcze więcej miłośników historii.

Wejściówki na sierpniowy VI Festiwal Historyczny „Tajemnice Trzech Stuleci” - w przedsprzedaży - można nabyć w Sklepie na stronie Instytutu Literackiego - TUTAJ

Tematyka Festiwalu

Podczas tegorocznego Festiwalu będziemy rozmawiać o wszystkim tym, co jest związane z różnego rodzaju tajemnicami i zbrodniami z lat 1918 - 1948. Będzie więc mowa zarówno o pałacach i dworach, skarbach i dziełach sztuki, które z tych rezydencji zniknęły, jak i o wojennych zbrodniach i zagadkach. W trakcie Festiwalu nie zabraknie też prelekcji dotyczących zacnych osób z okresu międzywojennego, społeczników, działaczek społecznych, kupców, osób które zapisały się w historii Polski, a dzisiaj są nieco zapomniane. 

Będzie mówić o losach zabytków gromadzonych w muzeach, po których wszelki ślad ginie we wrześniu 1939 roku lub po 1945 roku. Zastanowimy się również jaki los spotkał zbiory wielkich, ale też tych mniejszych, przedwojennych kolekcjonerów dzieł sztuki. Porozmawiamy także o tym, co w ostatnich latach udało się odnaleźć, co czeka na swojego znalazcę, a co bezpowrotnie utraciliśmy.

Ale będziemy także rozmawiali o zbrodniach niemieckich w czasie II wojny światowej i sowieckich w czasie II wojny światowej i w okresie powojennym. Będzie mowa o tajemniczych wydarzeniach z okresu międzywojennego. Po prostu - tematyka poruszana przez prelegentów ma się zamykać w tematyce festiwalu: „W przestrzeni tajemnic i zbrodni… 1918 - 1948”.

Na Konferencje złoży się od 12 do 16 prelekcji, które wygłoszą pisarze, historycy, dziennikarze, odkrywcy, podróżnicy i regionaliści z całej Polski; będzie też panel dyskusyjny oraz wystawy. Do tego kilka innych, niezwykłych atrakcji.

W gronie prelegentów, którzy już potwierdzili swój udział są:

• Karolina Zalewska - tytuł prelekcji: „Gangsterzy, filantropi i para skrzypiec - niezwykłe losy instrumentów maestra Barcewicza" – absolwentka historii sztuki na Uniwersytecie Warszawskim, badaczka niezależna, edukatorka Muzeum Narodowego w Warszawie. Od 16 lat prowadzi firmę specjalizującą się w kwerendach archiwalnych i opracowaniach zabytków na potrzeby badań proweniencyjnych, prac konserwatorskich, projektów architektonicznych i muzealnych.
   
• Jolanta Maria Kaleta – z wykształcenia jest historyczką i politolożką. Pracowała w Muzeum Historycznym i Muzeum Sztuki Medalierskiej we Wrocławiu. Wydała 12 powieści sensacyjno-kryminalno-przygodowych, których akcja rozgrywa się w czasach Polski Ludowej, a za punkt wyjścia biorą nierozwiązane do dziś zagadki z czasów II wojny. Wydała też dwie trylogie historyczne: „Wojna i miłość” zainspirowana dziejami rodzinnymi (dziadek męża był carskim dragonem), napisana ku czci 100 rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości oraz „Tron we krwi” zainspirowana losami śląskiego wielmoży, palatyna na dworze Bolesława Krzywoustego, Piotra Włostowica. 
   
• Marzena Jaworska - tytuł prelekcji: „Fotografia wojenna i wojskowa w zbiorach Muzeum Niepodległości w Warszawie” - absolwentka historii sztuki (Uniwersytet Wrocławski). Studiowała Dziennikarstwo na Uniwersytecie Warszawskim oraz Fotografię w Warszawskiej Szkole Fotografii i Grafiki Projektowej. Pracownik Muzeum Niepodległości w Warszawie, kustosz, kuratorka wystaw i koordynatorka projektów wydawniczych. 
   
• Elżbieta Szumska - tytuł prelekcji: „Urodzony w dzień swojej śmierci - niesamowita historia mieszkańca Reichenstein” - właścicielka Kopalni Złota w Złotym Stoku, od 5 lat w ścisłej setce najbardziej wpływowych osób w polskiej turystyce, laureatka europejskiej nagrody Europa Nostra w kategorii Mistrzowie Dziedzictwa. Laureatka wielu nagród biznesowych i turystycznych w kraju. Autorka licznych publikacji popularnonaukowych i historycznych związanych ze Złotym Stokiem. Swoim niestrudzonym zaangażowaniem pomogła przekształcić dawną kopalnię złota, położoną w małym miasteczku Złoty Stok, w jedną z najbardziej znanych atrakcji turystycznych Polski. Kiedy w 1996 roku podziemne muzeum kopalni zostało otwarte dla publiczności, Elżbieta Szumska rozpoczęła tam pracę jako przewodnik wycieczek i głęboko doceniła dziedzictwo i historię kopalni. W 2001 roku została głównym udziałowcem Kopalni i wyruszyła w długą i inspirującą podróż w celu odrestaurowania całego obszaru. Dzięki swoim badaniom Elżbieta Szumska odnalazła 3 zaginione sztolnie - wejścia do kopalń - które odrestaurowała i udostępniła zwiedzającym. W 2014 roku założyła Muzeum Górnictwa i Historii Miasta Złoty Stok. Muzeum prezentujące tysiące eksponatów o wartości historycznej, akredytowane przez polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa. Jako trzecia osoba z Polski w roku 2022 została wyróżniona tytułem Mistrz Dziedzictwa przez Europa Nostra.
   
• Jacek Podemski – dziennikarz telewizyjny, eksplorator, przewodnik. Autor i współautor programów i filmów dokumentalnych o tematyce historycznej i podróżniczej. Prowadził między innymi program „Wstęp Wzbroniony” w którym prezentował ciekawe, tajemnicze i mało dostępne miejsca. Był też współprowadzącym w programie „Poszukiwacze Zaginionej Prawdy” na antenie telewizji History. Dokument „Czarnobyl – Wstęp Wzbroniony” nominowany był do nagrody „Orły” na festiwalu w Gdyni a drugi film Jacka o katastrofie w Czarnobylu – „Powrót do Czarnobyla” pokazały telewizje w ponad 30 krajach! Nagradzany był także film „Fukushima – Wstęp Wzbroniony”, który opowiada o katastrofie do jakiej doszło w roku 2011 w jednej z japońskich elektrowni atomowych.
   
• Paweł Becker - tytuł prelekcji: „Odzyskane i zaginione. Monety, obrazy, srebra - losy skarbów Walerego Amrogowicza, Haliny Jeżewskiej i Ludwiki Iwanowskiej" – historyk, pisarz, absolwent Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu i Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku. Autor kilku opracowań i programów telewizyjnych dotyczących historii regionu Wąbrzeźna i Kujawsko-Pomorskiego.
   
• Sebastian Mazurkiewicz - tytuł prelekcji: „Ziemia wrzesińska pod znakiem hakenkreuza. Wyniszczenie narodu polskiego przez niemieckiego okupanta w latach 1939-1945” – od 2007 r. dyrektor Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich, historyk (UAM), teolog (UAM), spec. archiwistyki (UAM), studia podyplom. muzealnictwa (UMK) oraz zarządzania ochroną dóbr kultury (UAM), przygotowanie pedagogiczne (UAM). Autor monografii Nekli (2005), kościoła Świętego Krzyża na Lipówce (2006, 2020), Targowej Górki (2008), o kościołach i cmentarzach ewangelickich ziemi wrzesińskiej (2017), kościoła Świętego Ducha we Wrześni (2019) współautor monografii Wrześni (2006), Witkowa (2010) i Powiatu Wrzesińskiego (2018), redaktor publikacji o Strajku Szkolnym Dzieci Wrzesińskich (2021), redaktor naczelny „Museiona Wrzesińskiego” oraz autor przyczynków i licznych artykułów (ponad 110) z dziedziny historii regionalnej i ochrony dziedzictwa kulturowego.
   
• Krzysztof Kaszub - tytuł prelekcji: „Tajny Obiekt Abwehry. Agent A-367 ps. Condor” - historyk, regionalista niezwykle oddany swojej pasji. Jest autorem publikacji z cyklu historii miasta, a także autorem książek o Strzegomiu. Cztery lata poświęcił na rozszyfrowanie tajemnic średniowiecznej bazyliki w swoim mieście i odkrył wiele pasjonujących rzeczy. Ale interesuje go także historia najnowsza, m.in. znalazł miejsce, w którym niedaleko Strzegomia mieścił się w czasie II wojny światowej obóz pracy przymusowej dla żydowskich dziewcząt z Górnego Śląska, obóz, który przez wiele lat był zapomniany, pomijany we wszystkich informacjach (dotarł też do kilku żyjących więźniarek tego obozu); ustalił gdzie mieścił się jeden z najtajniejszych obiektów III Rzeszy - baza szkoleniowa szpiegów Abwehry. To w niej był szkolony agent A-367 Johan Eppler „Kondor” (.Ken Follett, jeden z mistrzów powieści szpiegowskich, na podstawie jego historii napisał bestsellerową powieść „Klucz do Rebeki” zekranizowaną w roku 1985).
   
• Karol Soberski - tytuł prelekcji: „Arystokracja na prowincji - sekrety, skarby i zagadki" - dziennikarz, pisarz i niezależny badacz lokalnej historii. Prezes Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” (www.fundacjahistoryczna.pl), prezes Instytutu Literackiego im. Marii i Franciszka Rubaszewskich, redaktor naczelny portalu Pojezierze24.pl. Pomysłodawca i główny organizator Festiwalu Historycznego „Tajemnice Trzech Stuleci” – jednego z największych festiwalu w Polsce. Autor przewodników turystycznych oraz książek o skarbach i tajemnicach pogranicza Wielkopolski, Kujaw i Pałuk. Od 2012 r. w ramach cyklu „Wędrówki z historią” oprowadza turystów po pałacach i dworach powiatu gnieźnieńskiego i żnińskiego oraz po najciekawszych historycznie miejscach (świątynie, miasteczka, wsie, itp) w tym regionie.
   
• nadkom. dr Marek Łuczak - tytuł prelekcji: „Zaginiecie Skarbca Kamieńskiego. Działania Policji Zachodniopomorskiej w odzyskiwaniu strat wojennych" - oficer policji, doktor historii, ekspert od odzyskiwania dział sztuki, autor około 60 książek o historii i zabytkach Szczecina i Pomorza Zachodniego, katalogów strat zabytków oraz licznych artykułów z dziedziny historii sztuki i karno-prawnej ochrony zabytków. W policji od 1999 roku, służy w Komendzie Wojewódzkiej Policji w Szczecinie. Od 2007 roku koordynator wojewódzki ds. przeciwdziałania przestępczości przeciwko zabytkom i dziedzictwu narodowemu. Organizator akcji społecznych porządkowania i inwentaryzacji cmentarzy, odbudowy zabytkowych pomników oraz programów rejestracji zabytków sakralnych. Odznaczony m.in.: srebrnym Krzyżem Zasługi, brązowym i srebrnym medalem Za Długoletnia Służbę, brązowym medalem Gloria Artis, srebrnym oraz złotym Gryfem Zachodniopomorskim, medalem Glogera oraz medalem Za zasługi dla miasta Szczecina.
   
• Robert Kiszkurno - tytuł prelekcji: „Zatrzeć ślad i pamięć na wieki - historia zbrodni sądowych pod Puszczykowem” -  studiował prawo na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Regionalista, badacz i popularyzator historii, społecznik, przewodnik. Obszar jego wieloletnich zainteresowań regionalnych to dzieje Wielkopolski ze szczególnym uwzględnieniem podpoznańskiego Puszczykowa, Mosiny i okolic. Autor własnego projektu o nazwie „Ground-Aviation: regionalistyka-przewodnik-szkolenia” (www.ground-aviation.pl) którego celem jest szeroko rozumiana promocja i upowszechnianie historii. Jako przewodnik historyczno-turystyczny aktywnie współpracuje m.in. ze środowiskami senioralnymi, prowadzać wycieczki i wykłady. Aktywny uczestnik i prelegent konferencji popularno-naukowych.Autor i redaktor strony internetowej: „Śladami historii Puszczykowa i okolic", mającej na celu popularyzację wiedzy historycznej podpoznańskiego Puszczykowa, Mosiny i okolic (Facebook).
   
• Małgorzata Poniatowska - tytuł prelekcji: „Tajemnice powracających dni w ziemiańskim dworze, będącym mikroświatem polskich doświadczeń XX wieku" - absolwentka Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika w Toruniu, studia magisterskie – fizyka, studia podyplomowe – matematyka, informatyka, studia doktoranckie – technologia kształcenia. Autorka bloga www.CzytamPoPolsku.pl z relacjami z wędrówek szlakami polskich dworów, pałaców i zamków oraz recenzjami literatury patriotycznej. Opisuje zwiedzane zabytki architektury, podkreślając ich znaczenie dla zachowania tożsamości narodowej. Kolekcjonuje książki pisane „ku pokrzepieniu serc” oraz literaturę tatrzańską (w Tatry jeździ od zawsze). Studentka  Uniwersytetu dla Aktywnych w Ciechocinku oraz Sekretarz Miejskiej Rady Seniorów w Ciechocinku.
   
• Sebastian Bartkowski - tytuł prelekcji: „Pamięć żywa, czyli Zbrodnia Pomorska oczyma żyjących świadków” - historyk, reżyser, producent. Prezes Unisławskiego Towarzystwa Historycznego, członek Komitetu Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku, nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym w Unisławiu. Autor wielu filmów dokumentalnych dotyczących eksterminacji ludności cywilnej w Okręgu Rzeszy Gdańsk Prusy Zachodnie, w tym najważniejszej serii „Zbrodnia Pomorska 1939 – Karolewo – Dąbrowa - Szpęgawsk – Barbarka”. Ostatnia produkcja „Dzieci Szmalcówki” dotyczyła niemieckiego obozu przesiedleńczego w Toruniu, w którym zginęło ponad 500 Polaków z czego 317 to dzieci.
   
• Majki - Kazimierz Woźniak - tytuł prelekcji: „Jak pamiętnik stał się przygodą życia” -  urodzony w Tucholi, miasteczku malowniczo położonym w Borach Tucholskich. Historia fascynowała go od zawsze. Już jako dziecko interesował się ciekawostkami historycznymi i dawnymi opowieściami z przeszłości. Wraz z dorastaniem poszerzyło się spektrum tych zainteresowań o historię okolic jego miasta i nie tylko. Postanowił ocalić fragment naszej przeszłości. W 2008 r. wraz z nieżyjącym już swoim Przyjacielem założyli pierwsze stowarzyszenie historyczne gdzie organizowali żywe lekcję historii oraz duże inscenizację takie jak np. szarża pod Krojantami. Gdy Przyjaciel zmarł, stowarzyszenie zostało zlikwidowane, ale on dalej chciał odkrywać, więc wstąpił do Stowarzyszenia „Wizna 1939”, a rok temu założył Fundację Ocalić-Pamięć, która pozwala dbać o miejsca pamięci i rejestrować wspomnienia ostatnich świadków. Do tego spełnił swoje marzenie wydając pierwszą książkę - pamiętnik historyczny byłej mieszkanki wsi Gogolin i na tym nie przestał. A ten pamiętnik naprawdę stał się przygodą jego życia.

Zaproszenie do udziału w Festiwalu skierowane zostały także do prelegentów z Dolnego Śląska i Mazowsza, Torunia i Krakowa oraz Warmii i Mazur. 

- Prowadzimy także rozmowy, by gościem specjalnym Festiwalu był znany i ceniony profesor z Krakowa, historyk literatury, krytyk literacki, eseista i scenarzysta, twórca znanego programu telewizyjnego - zaznacza K. Soberski, dyrektor Festiwalu. 

Ostateczna lista prelegentów będzie znana na początku czerwca. Wówczas podamy też godzinowy program Festiwalu, nazwiska prowadzących oraz imprezy towarzyszące. 

Organizatorem wydarzenia jest Instytut Literacki im. Marii i Franciszka Rubaszewskich oraz Fundacja Historyczna „Przywracamy Pamięć”. Mecenasem Festiwalu jest Maria Suplicka, wójt gminy Gniezno, a jednym z partnerów Festiwalu - Bank Spółdzielczy w Gnieźnie – Mecenas Instytutu.

O wszystkim będziemy na bieżąco informować.

Wejściówki na sierpniowy VI Festiwal Historyczny „Tajemnice Trzech Stuleci” - w przedsprzedaży - można nabyć w Sklepie na stronie Instytutu Literackiego - TUTAJ

Przypominamy także, że od 27 do 29 czerwca w Łubowie odbędzie się I Festiwal o Podróżach i Książkach „Pogranicza Literatury”. Organizatorami Festiwalu są: Biblioteka Publiczna i Centrum Kultury Gminy Łubowo oraz Instytut Literacki im. Marii i Franciszka Rubaszewskich. 

Zapraszamy na I Festiwal o Podróżach i Książkach „Pogranicza Literatury”! Dzisiaj oficjalny program!

Miłośnicy podróży i książek powinni zarezerwować sobie ostatni weekend czerwca i pojawić się od 27 do 29 czerwca w Łubowie koło Gniezna. Tam w Hoteli Victoria oraz w Biblioteki Publicznej i Centrum Kultury Gminy Łubowo...