Z okazji 120. rocznicy Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich Urząd Miasta i Gminy we Wrześni oraz Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich podjęły różne działania, aby godnie uczcić bohaterów wrzesińskich wydarzeń z 1901 r.

W 2019 r. na wniosek Dyrektora Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich Sebastiana Mazurkiewicza Prezes Instytutu Pamięci Narodowej w Warszawie dr Jarosław Szarek decyzją z 10 lipca 2019 r. wpisał do ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski groby uczestników Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich z 1901 r. znajdujące się na terenie Miasta i Gminy Września. Od tego momentu groby objęte są ochroną prawną. W związku z powyższym nie podlegają likwidacji.

W 2020 r. podjęta została decyzja o odbudowie zniszczonego pomnika nagrobnego Bronisławy Śmidowicz Matuszewskiej, inicjatorki strajku szkolnego w 1901 r., znajdującego się na cmentarzu parafialnym przy ul. Gnieźnieńskiej 4 we Wrześni. Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich po uzgodnieniach z Instytutem Pamięci Narodowej – Biurem Upamiętniania Walk i Męczeństwa przystąpiło do odbudowy pomnika. Znacznie zniszczony pomnik nagrobny wykonany z lastryka został rozebrany. W jego miejsce wybudowano nowy pomnik z granitu nawiązujący kształtem do pierwszego pomnika. Zachowano treść dawnego napisu. Odbudowę pomnika współfinasował Instytut Pamięci Narodowej. Dzięki temu osoba, której działania przyczyniły się do walki o przetrwanie polskości w okresie zaborów została godnie upamiętniona.

Pracownicy Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich przeprowadzili badania źródłowe w materiałach archiwalnych znajdujących się w zasobach Archiwum Państwowego w Poznaniu oraz w opracowaniach. Do konsultacji poproszono także osoby, którym temat strajku szkolnego jest znany i bliski w związku z pełnionymi funkcjami oraz zainteresowaniami. Na podstawie przeprowadzonych kwerend zebrano 9 głównych list uczniów, których można by uznać za uczniów biorących udział w strajku szkolnym w 1901 r. Po analizach stworzono listę 117 uczniów Katolickiej Szkoły Ludowej we Wrześni, którzy w roku szkolnym 1901/1902 w jakimkolwiek miejscu w materiałach archiwalnych wymienieni zostali jako uczniowie biorący udział w proteście (uczniowie odmawiający nauki religii w języku niemieckim oraz uczniowie, którzy okłamali nauczycieli).

Z inicjatywy Burmistrza Miasta i Gminy Września Tomasza Kałużnego powstała tablica pamiątkowa poświęcona uczestnikom Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich. Na tablicy znalazły się nazwiska uczniów biorących udział we wrzesińskich wydarzeniach strajkowych 1901-1902 r. ustalone w badaniach prowadzonych przez Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich. Treść tablicy stworzył Mirosław Jadryszak, zaś projekt plastyczny wykonał Radosław Karbowiak. Dofinansowania powstania tablicy pamiątkowej udzielił Instytut Pamięci Narodowej.

Urząd Miasta i Gminy we Wrześni zlecił projekt i wydruk 1400 plansz edukacyjnych ukazujących Strajk Dzieci Wrzesińskich. W kosztach partycypował Instytut Pamięci Narodowej oraz Wielkopolski Kurator Oświaty. Plansze zostały rozesłane do wszystkich wielkopolskich publicznych szkół podstawowych. Planszę zaprojektowała Magdalena Waszak.

Tegoroczna edycja koszulek promocyjnych została poświęcona tematyce Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich. Autorem projektu graficznego, wyłonionego w drodze konkursu, jest Zuzanna Kala.

W 2020 r. Urząd Miasta i Gminy we Wrześni oraz Muzeum Regionalne im. Dzieci Wrzesińskich zrealizowały film dokumentalny z elementami fabularyzowanymi pt. „Dzieci Wrzesińskie 1901” w reżyserii Antoniego Wojtkowiaka. W filmie wystąpili jako rozmówcy: Prymas Polski abp Wojciech Polak, prof. Agnieszka Gromkowska-Melosik (UAM), Tomasz Łęcki (MNP), Adam Kaczmarek (IPN), Sebastian Mazurkiewicz (MRW); jako aktorzy: ks. Grzegorz Dębowski, Mirosław Jadryszak, Anna Wardęska, Anastazja Żak oraz uczniowie szkół podstawowych we Wrześni nr 2 i nr 6 oraz w Nowym Folwarku, chór pod dyrekcją Agnieszki Zamiary i współpracy wielu osób pod kierunkiem zastępcy burmistrza Artura Mokrackiego. Film nagrywany był w muzeum, kościele farnym, w domu przy ul. Warszawskiej, na terenach zielonych we Wrześni oraz w budynku sądu i pałacu prymasowskim w Gnieźnie. Premiera filmu 30 maja 2021 r.

Fundacja Dzieci Wrzesińskich wraz z Muzeum Regionalnym im. Dzieci Wrzesińskich realizuje film dokumentalny pt. „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich”. Film realizują Krzysztof Marek Nowak i Zdzisław Siwik. Film sfinansowany został przez Urząd Marszałkowski Województwa Wielkopolskiego. Prezentacja filmu planowana jest na listopad 2021 r. Równocześnie Fundacja Dzieci Wrzesińskich wraz z Muzeum Regionalnym zrealizowała cykl 15 filmów opowiadających o historii i zbiorach Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich. W filmach wystąpili Sebastian Mazurkiewicz dyrektor oraz Szymon Adamczyk adiunkt muzealny. Filmy zrealizował Krzysztof Marek Nowak. Dofinansowania udzieliło Narodowe Centrum Kultury.

Fundacja Tornister Młode Media w ramach grantu Powiatu Wrzesińskiego zrealizowała skanowanie 3D sal ekspozycyjnych Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich. Dzięki temu można zdalnie zwiedzić wrzesińskie muzeum.

Muzeum przygotowało także publikację „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich” pod redakcją Sebastiana Mazurkiewicza przy współpracy Szymona Adamczyka, Adama Kaczmarka, Mariana Langnera i Mariana Torzewskiego. W ramach prac na prośbę Dyrektora Muzeum Archiwum Państwowe w Poznaniu dokonało digitalizacji całego zespołu archiwalnego Powiatowy Inspektorat Szkolny we Wrześni (Kreischulinspektorat Wreschen) znajdującego się w zasobach Archiwum Państwowego w Poznaniu Oddział w Gnieźnie. Zdigitalizowane materiały Archiwum Państwowe w Poznaniu udostępniło dla celów badawczych do Muzeum Regionalnego im. Dzieci Wrzesińskich.

Muzeum pozyskało także nowe pamiątki dotyczących Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich. Nawiązano także nowe kontakty z rodzinami uczestników strajku szkolnego. Efektem tych działań będzie okolicznościowa wystawę pt. „Strajk Szkolny Dzieci Wrzesińskich”. Na wystawie prezentowane będą materiały archiwalne z zespołu Powiatowy Inspektorat Szkolny we Wrześni (Kreischulinspektorat Wreschen) znajdujące się w zasobach Archiwum Państwowego w Poznaniu Oddział w Gnieźnie oraz materiały dotyczące strajku pozyskane w ostatnim czasie przez wrzesińskie muzeum. Wystawa będzie czynna od 20 maja do 30 września 2021 r.

Zwieńczeniem działań związanych z obchodami rocznicowymi będzie złożenie do Generalnego Konserwatora Zabytków wniosku o wpisanie dawnej Katolickiej Szkoły Elementarnej we Wrześni jako Pomnik Historii oraz oddanie hołdu uczestnikom Strajku Szkolnego Dzieci Wrzesińskich pod Pomnikiem Dzieci Wrzesińskich i na grobach uczestników strajku.

Honorowy patronat nad obchodami objęli: abp Wojciech Polak, Prymas Polski, Instytut Pamięci Narodowej, Wielkopolski Kurator Oświaty, Archiwum Państwowe w Poznaniu, Wielkopolski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

(źródło: wrzesnia.pl)