Nad brzegiem rzeki rośnie dumnie jeden z największych dębów (770 cm obwodu) w Wielkopolsce o nazwie... a jakże „Bartek”. W latach 1242-1252 Przemysł I i jego brat Bolesław Pobożny nadali Owińska cysterkom z Trzebnicy. Potem dobra klasztorne liczyły, aż 13 wsi, wiele jezior i hektary pól oraz lasów.

Po zaborach rząd pruski przejął dobra, część sprzedał berlińskiemu bankierowi von Treskowi. W budynkach poklasztornych utworzono zakład psychiatryczny, który działał, aż do 1939 r. W tymże roku wkroczyli do Owińsk hitlerowcy i wywieźli do lasów obornickich, niedaleko wsi Rożnowice ponad 1000 pacjentów zakładu, których wymordowali.

„Rożnowice”

Przy drodze nr 178 Oborniki - Czarnków, około 3 km za Dąbrówką Leśną, znajduje się znak z napisem „Rożnowice”. Przy drodze znajduje się pomnik lub raczej miejsce informacji, że w głębi lasu znajdują się mogiły około 12 tysięcy pomordowanych z niemieckich rąk obywateli Polski a także 100 jeńców angielskich. Na znaku...

Do budynków wprowadziło się SS, które pod koniec wojny sprowadziło tu faszystowską dywizję ukraińską. W styczniu 1945 r. Armia Czerwona w Owińskach sforsowała rzekę i oskrzydliła Poznań od północy. Po wojnie znajdował się tu Zakład Wychowawczy i Ośrodek Szkolno-Wychowawczy dla dzieci Niewidomych.

Kościół św. Jana Chrzciciela

Kościół poklasztorny pw. św. Jana Chrzciciela to jeden z najcenniejszych barokowych kościołów w Wielkopolsce. Został wzniesiony dzięki kseni cysterskiej Joannie Malczewskiej po pożarze starszego w 1720 r. Jego projektantem był Pompeo Ferrari. Późnobarokowe wnętrza kościoła zostały wykonane przez rydzyńskich stolarzy również w/g projektu Ferrariego.

W latach 1729-30 polichromię figularną wymalował malarz franciszkański Adam Swach. Bardzo ciekawy jest bogato zdobiony ołtarz główny z rzeźbionymi kolumnami,  intarsjowane stalle z postaciami świętych oraz rokokowe konfesjonały, wokół wiszą cenne obrazy z XVII XVIII w.

Sam klasztor z początku XVIII w. zaprojektował i rozpoczął prace budowlane Jan Catenazzi, dokończył Pompeo Ferrari. Potem cały klasztor był jeszcze kilkakrotnie lekko modernizowany i remontowany. Obecnie dzięki funduszom z Unii Europejskiej prezentuje się imponująco, odnowiono elewacje i odtworzono okna.
Za klasztorem znajduje się jedyny w Europie Park Orientacji Przestrzennej dla osób niewidomych i niedowidzących utworzony w 2012 r.

Kościół gotycki

Dalej znajduje się kościół gotycki św. Mikołaja z XVI w. W 1972 r. odkryto w nim część stropu renesansowego na profilowanych belkach z napisem fundatora Jana młynarza z Owińsk. Obecnie kościół jest odnowiony, obok znajduje się zabytkowy cmentarz.

Pałac von Treskow

Po drugiej stronie drogi Poznań - Wągrowiec znajduje się klasycystyczny pałac rodziny von Treskow z lat 1804-1806 zaprojektowany przez berlińskich architektów Karola Fryderyka Schinkla i Franciszka Catela, choć ostatnie badania dowodzą, że twórcą pałacu był Dawid Gilly. Ten ogromny piętnastoosiowy budynek z dwiema czteroosiowymi dobudówkami gospodarczymi z drogi prezentuje się znakomicie.

Fasada frontowa jest lekko wysunięta, została poprzedzona portykiem na czterech doryckich kolumnach podpierających nie duży balkon. Z tyłu pałacu znajduje się weranda. Dach czterospadowy pokryty czerwoną dachówką z okienkami tzw. powiekowymi.

Niestety wnętrz nie mogę opisać, gdyż pałac jest zamknięty. Przez wyrwane zabezpieczenia okien dostrzegłem tylko, że są zrujnowane. Przy pałacu znajduje się 15 ha park z pomnikami przyrody zaprojektowany przez twórcę ogrodów poczdamskich Piotra Lenne.

Przed pałacem nie duża pozostałość po fontannie, właściwie został tylko basen, a za nim spory staw. Po jego bokach znajdują się dwie klasycystyczne ujęte pilastrami i zwieńczone trójkątnymi frontami bramy wjazdowe.

Tak w skrócie, wręcz prawie telegraficznie opisałem najważniejsze zabytki Owińsk, a jest jeszcze wiele innych...

Fot. D. Sypniewski