Badania na Ostrowie Lednickim prowadzone są od około 180 lat. Początkowo koncentrowano się na widocznych ruinach pałacu z biegiem czasu rozszerzając zakres prac, które objęły nie tylko różne punkty na obszarze wyspy, lecz również lądowe osady przymostowe i cmentarzyska, a także podwodne relikty mostów.
Dzięki projektowi „Ostrów Lednicki – palatium Mieszka I i Bolesława Chrobrego. Chronologia i kontekst” dofinansowanemu w ramach Programu „Ochrona Zabytków Archeologicznych” ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury (zgodnie z Umową nr 03445/199/FPK/NID) ponownie skoncentrowano się na pozostałościach palatium i jego najbliższym otoczeniu.
Przeprowadzone zostały badania i specjalistyczne analizy materiałów przyrodniczych (kości zwierzęce, pyłki i ziarna roślin), archeologicznych (ceramika, tzw. zabytki wydzielone) i zapraw (petrograficzne i fizykochemiczne). Prace prowadzone były przez naukowców z Uniwersytetów im. A. Mickiewicza w Poznaniu, M. Kopernika w Toruniu, M. Curie-Skłodowskiej w Lublinie, poznańskiego oddziału PAN, Fundacji UAM, Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy oraz Uniwersytetu w Bristolu.
Kończąca grant publikacja, wydana w ramach Biblioteki Studiów Lednickich FONTES prezentuje wyniki analiz interdyscyplinarnych badań archeologiczno-architektonicznych i przyrodniczych. Ich autorzy wykorzystując najnowsze metody starali się zweryfikować lub potwierdzić funkcjonujące poglądy dotyczące południowej części lednickiego grodu, jego stratygrafii oraz relacji odkrytych na tym obszarze obiektów w stosunku do dominującego tam palatium.
Nie wszystkie badania spełniły pokładane w nich oczekiwania, jednak większość z nich poszerzyła dotychczasową wiedzę na temat genezy lednickiego obiektu pałacowo-sakralnego oraz przemian ściśle powiązanych z jego kontekstem – uwarunkowaniami środowiskowymi wyspy i jej otoczenia, jego gospodarczym zapleczem, dietą ówczesnej ludności oraz życiem codziennym mieszkańców przypałacowej strefy wyspy (użytkowanymi tutaj różnorodnymi naczyniami oraz przedmiotami ekskluzywnymi i codziennego użytku).
Wśród odkrytych ziaren i pyłków ujawniono pozostałości roślin używanych w celach leczniczych (drapacz lekarski, bez czarny) oraz miododajnych (np. mak polny, malina właściwa, śliwa tarnina, szałwia, gorczyca biała i wiele innych). W bezpośrednim sąsiedztwie pałacu gromadzone były zboża (proso, pszenica, owies, jęczmień) oraz rośliny strączkowe. Oprócz potraw roślinnych w czasach funkcjonowania grodu jadano mięso pochodzące zarówno od zwierząt domowych (głównie świni, owcy, kozy, kury domowej), jak i dzikich (zające, bobry, niedźwiedź brunatny, dziki, jelenie, tur, żubr, gęsi, głuszca, ryby jeziorne).
Analiza pozostałości organicznych na ceramice potwierdziła użytkowanie wspomnianych gatunków zwierząt i roślin oraz produktów pszczelarskich, a co za tym idzie jeden z ważnych aspektów gospodarki Ostrowa Lednickiego (hodowla i rybołówstwo).
W trakcie analizy tzw. zabytków wydzielonych zainteresowano się fragmentem tynku odkrytym podczas prac wykopaliskowych prowadzonych przy murach kaplicy w 2009 r. Zachowały się na nim ślady malunku, który również poddano analizom specjalistycznym: petrograficznej i fluorescencji rentgenowskiej (makro XRF).
Wykazały one obecność czarnego barwnika, którym mogły być zdobione ściany pałacowej kaplicy. Elementem jej wystroju mogły być także przeszklone okna.
Do ustalenia chronologii budowli murowanych i towarzyszących im obiektów za pomocą metody 14CAMS wykorzystano drobinki węgla z zapraw, fragmenty kości i ziaren zbóż. „Analiza bayesowska” zestawu dat 14C wskazuje, że budowę zespołu pałacowo-sakralnego rozpoczęto w X wieku (z prawdopodobieństwem 68,2% – w przedziale 936-985 AD), najprawdopodobniej za panowania Mieszka I. W tym właśnie czasie (przełom roku 963/964) ukończona została również budowa mostów łączących wyspę z lądem stałym.
Przeprowadzone badania pozwoliły wskazać na poszczególne strefy zasiedlenia Ostrowa Lednickiego oraz odzwierciedlić socjostrukturę wyspy i procesów użytkowania tego miejsca w poszczególnych fazach zasiedlenia Ostrowa. Planigrafia oporządzenia jeździeckiego i elementów rzędu końskiego może wskazywać, że wojownicy konni funkcjonowali w najbliższym otoczeniu panującego – tuż obok jego pałacu, natomiast groty strzał odkryte na wschód od kaplicy wskazują, że mogła być to strefa związana z łucznikami.
Do bardzo elitarnych znalezisk zaliczyć można brązową kaptorgę z wyobrażeniem zoomorficznym oraz fragment złotej nitki, drugi (obok fragmentu odkrytego przy wyspowym przyczółku mostu wschodniego) z najstarszych elementów ozdobnych wczesnośredniowiecznej tkaniny używanej na Ostrowie Lednickim.
Zaobserwowano, że po zniszczeniach z lat 30. XI wieku (po najeździe księcia czeskiego Brzetysława i tzw. reakcji pogańskie) okolica pałacu nie tylko nie została opuszczona, lecz nawet intensywniej użytkowana. Jednak linia zabudowy obiektów mieszkalnych usytuowanych na wschód od palatium uległa zmianie, co można wiązać z przypuszczalną zmianą przebiegu dróg (tak jak to wcześniej określono dla wschodniej części podgrodzia).
Przeprowadzone w ramach grantu badania pozwoliły poznać kolejne elementy historii południowej części grodu na Ostrowie Lednickim. Jednak nadal pozostaje do wyjaśnienia jeszcze sporo tajemnic tej piastowskiej „wyspy władców”
Opr. Danuta Banaszak/Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy
Serwis pojezierze24.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy i opinii. Prosimy o zamieszczanie komentarzy dotyczących danej tematyki dyskusji. Wpisy niezwiązane z tematem, wulgarne, obraźliwe, naruszające prawo będą usuwane.
Artykuł nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy!