Hejnał, czyli melodia grana na trąbce z wież miejskich, jest jednym z symboli miast. Oczywiście na hasło „hejnał” zdecydowana większość z nas kojarzy hejnał mariacki, grany z wieży kościoła w Krakowie na cztery strony świata. Transmitowany od 1927 roku codziennie przez Polskie Radio stał się jednym z symboli grodu Kraka a także jedną z najbardziej rozpoznawalnych melodii w Polsce. Grany był także na szczycie Monte Cassino po zdobyciu klasztoru w maju 1944 roku. Trafił do książek, filmów, stał się inspiracją wykorzystywaną w utworach muzycznych. A czy rzeczywiście melodia urywa się na pamiątkę zastrzelenia trębacza, który chciał ostrzec krakowian przed najazdem tatarskim? Prawda jest dużo bardziej prozaiczna: w 1919 roku Kraków odwiedził amerykański pisarz Eric Kelly, który zapytał towarzyszącą mu Anielę Pruszyńską, dlaczego melodia jest urwana? Biedna krakowianka nie znając rozsądnego wytłumaczenia, skonfabulowała natychmiast opowieść o najeździe tatarskim i trębaczu. Zmyślona legenda tak spodobała się gościowi, ze umieścił ją w swojej książce „Trębacz z Krakowa”. Książka w 1928 roku trafiła do Polski, i od tamtego czasu legenda trafiła lotem tatarskiej strzały pod strzechy, wchodząc do kanonu legend polskich obok Lecha, Piasta, Popiela, Kraka, Wandy i syrenki warszawskiej…

A przecież nie tylko Kraków ma hejnał. Warszawa swojego hejnału doczekała się w 1995 roku. Pomysłodawcą hejnału dla stolicy był powstaniec warszawski Henryk Łagodzki, a kompozytorem został Zbigniew Bagiński, łącząc w hejnale motywy z „Warszawianki” i „Marszu Mokotowa”. Hejnał grany jest z wieży zegarowej zamku królewskiego o 11:15 – o tej godzinie zatrzymały się wskazówki zegara we wrześniu 1939 roku.

Hejnał trzeciej z historycznych stolic, Gniezna powstał w 1997 roku z okazji tysiąclecia śmierci św. Wojciecha. Ogłoszony wówczas konkurs wygrała 8-taktowa kompozycja Grzegorza Bogdańskiego w tonacji Es-dur. Tak jak hejnał mariacki trafił do Polskiego Radia, tak hejnał gnieźnieński usłyszeć można w Radiu Gniezno.

Niekiedy hejnałami stawały się pieśni – i tak hejnałem Olsztyna stała się pieśń Feliksa Nowowiejskiego „O Warmio moja miła”, moniuszkowska „Prząśniczka” to hejnał Łodzi a „Poszła Karolinka do Gogogilna” to hejnał Gogolina. Zdarzało się, że ogłaszano konkurs na hejnał, wybierano zwycięzcę, ale dopiero kilka lat później melodia stawała się hejnałem oficjalnie: tak było w Wąbrzeźnie – melodia autorstwa miejscowego organisty, Józefa Mossakowskiego z 2002 roku dopiero w 2009 roku została hejnałem „urzędowo”.

Nie wszystkie hejnały mają szczęście być odgrywane z wież ratuszowych i kościelnych codziennie, zwykle w południe. Wiele z nich zostało zleconych, wybranych w konkursach, uroczyście przyjętych przez lokalne samorządy, odegranych na sesjach rady miasta, na Święcie Miasta, po czym… zapis nutowy trafił do szuflady. A przecież hejnał powinien być symbolem, marką promocyjną, ważnym elementem jak herb i flaga danej miejscowości. Winien być rozpoznawany przez mieszkańców miasta, odgrywany nie tylko podczas wydarzeń uroczystych, ale codziennie. Zdaję sobie sprawę, że zatrudnienie trębaczy, którzy codziennie odgrywaliby melodię może nastręczać trudności organizacyjnych lub finansowych, jednak dla dobra symboli miejskich może warto wykorzystać współczesną technologię i emitować chociaż nagranie? To jedyny sposób, by mieszkańcy osłuchali się, „oswoili” z melodią swojego hejnału.

Hejnałów rozbrzmiewających codziennie i podczas ważnych uroczystości sobie i wszystkim życzę.