Pierwsze muzeum powstało w XV wieku, stworzone w Rzymie na Kapitolu przez papieża Sykstusa IV. Oczywiście już wcześniej istniały kolekcje prywatne, w zaciszach zamków, pałaców i willi, królewskich i arystokratycznych rezydencji. Udostępniane tylko rodzinie i przyjaciołom właściciela stały się zalążkiem muzeów. Konkurowały z nimi gabinety osobliwości, owe kunstkamery gromadzące zarówno ciekawe przedmioty, wypchane zwierzęta, dzieła sztuki i pamiątki przeszłości. Dopiero jednak na przełomie XVIII i XIX wieku muzea przybierają formę, jaką znamy dziś – gmachów, w których umieszczone są dzieła sztuki według pewnego klucza – kraju pochodzenia, czasu powstania, tematyki. Udostępniane zwiedzającym staj się dziełem zarazem elitarnym jak i egalitarnym – przed rzeźbami i obrazami przybyć mogli zarówno książęta krwi, burżuazja, mieszczanie, chłopi, a jednak wizyta w muzeum staje się wyznacznikiem dobrego smaku, przynależności do elity intelektualnej i finansowej Europy. Pobyt w Paryżu czy Rzymie nie mógł odbyć się bez wizyty w Luwrze czy Muzeach Watykańskich. Wzdłuż ścian przesuwali się zwiedzający, podziwiający i komentujący sztukę.

Ogromna była w tym rola darczyńców i prywatnych kolekcjonerów. Pierwsze polskie muzeum założyła w Puławach w 1801 roku księżna Izabela Czartoryska gromadząc w zbudowanej przez siebie Świątyni Sybilli pamiątki po polskich królach i bohaterach. Pierwsza galeria malarstwa otwarta dla publiczności to dzieło Stanisława Kostki Potockiego w Wilanowie. W Niedźwiedziu Wacław Mieczkowskie stworzył największe prywatne muzeum na Pomorzu gromadząc „pamiątki ze wszystkich czasów i epok” od różańca królowej Jadwigi po obraz Rubensa. W wielkopolskim Rogalinie Edward Aleksander Raczyński zgromadził wspaniały zbiór malarstwa polskiego i europejskiego. Karolina Lanckorońska swoją rodzinną kolekcję obrazów przekazała dla zamków królewskich w Warszawie i Krakowie…

Z biegiem lat funkcja, istnienie muzeów uległy zmianie. Rozrosły się zarówno w swej ilości, docierając także do miast mniejszych, a nawet wsi. Nie oznaczają dziś zbioru malarstwa i rzeźby – istnieją wszak skanseny, muzea techniki, a wędrując po Europie i świecie trafić można na Muzeum Słońca (Ryga na Łotwie), Muzeum Zupek Chińskich (Jokohama w Japonii) czy Muzeum Asfaltu (Sacramento w USA). By uniknąć mitu nudnej placówki, w której smętnym głosem wycieczki szkolne oprowadzane są według ustalonego od dekad schematu muzea zaczynają się prześcigać w organizowaniu questów, gier, imprez, „eventów” i wszelkich innych wydarzeń, które mają pokazać, że jest to placówka żywa, nie zaś obrosły kurzem zbiór obrazów. Czy to dobrze? Dla najmłodszych to z pewnością zachęta do wizyt w muzach, miejscach radosnych,. Przychodzi jednak wiek, w którym krzyżówki i rebusy zostawiamy młodszym a chcielibyśmy w spokoju kontemplować sztukę.