- Rafał podczas jednej z naszych rozmów powiedziałeś, że pracujesz nad nową książką, która będzie poświęcona cmentarzowi św. Piotra w Gnieźnie na jakim etapie są prace.
- Są dość zaawansowane, jednak cały czas pojawiają się nowe informacje co powoduje, że gotowe fragmenty tekstu trzeba uzupełniać. Powiem coś co może zostać różnie odebrane, ale wbrew pozorom cmentarz to bardzo dynamiczna struktura.

- To na jakim etapie jest książka.
- Zanim odpowiem, to przybliżę z czego będzie składała się książka. Będzie miała dwie części. Jedna to historia nekropolii. Aby ją poznać, niezbędna była szczegółowa kwerenda w obu gnieźnieńskich archiwach. Dzięki ogromnej przychylności ks. Michała Sołomieniuka oraz Marka Szczepaniaka i Grzegorza Konieczki poszło dość gładko, pragnę im za to bardzo podziękować. Na podstawie dotychczas zebranych informacji udało się dość szczegółowo odtworzyć historię tego cmentarza. Ten etap prac nad książką mam już niemal za sobą.

Na drugą część książki składać się będą biogramy osób pochowanych na cmentarzu św. Piotra. To jest chyba najbardziej czasochłonna część prac, które jeszcze trwają. Podsumowując, część pierwsza jest na ukończeniu, do części drugiej cały czas poszukuję materiałów.

- Co skłoniło cię do podjęcia się tego zadania?
- Jak wcześniej powiedziałem każdy cmentarz to bardzo złożona i dynamiczna struktura. Od kilkunastu lat dokumentuję historię cmentarza św. Piotra i widzę jak się zmienia. Widzę jak ubywa mogił osób zasłużonych dla naszego miasta i wiem, że koniecznie trzeba je upamiętnić. Dla przykładu, w 2011 roku podczas rozkopywania skarpy przy wejściu na cmentarz od strony ul. Kłeckoskiej odkryte zostały pozostałości grobowca rodziny Osten Sacken. To tam pochowano sędziego Longina Osten Sacken, który zmarł w czerwcu 1891 roku. Longin Osten Sacken był jednym z najbardziej szanowanych i poważanych obywateli Gniezna. Gorący patriota i jak wspominali go jemu współcześni dobry i prawy człowiek. Dziś w tym samym miejscu stoi inny grobowiec i tylko przez przypadek udało się udokumentować miejsce pochówku sędziego i członków jego rodziny.

- Zapewne to nie jest jedyny przykład.
- Oczywiście, że nie. W poniedziałek media obiegła informacja o zniszczeniu części tablicy na grobowcu weterana roku 1863, Józefa Winnickiego. Informacja jest przykra tym bardziej, że za chwilę mamy rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Józef Winnicki był ostatnim mieszkającym w Gnieźnie uczestnikiem tego zrywu. Urodził się w 1843 roku, a zmarł w 1936. Pochodził ze znanej rodziny gnieźnieńskich rzemieślników, sam był mistrzem cechu ślusarzy. Jako dwudziestolatek chwycił za broń i poszedł walczyć o wolną Polskę. W takim duchu wychował swoje dzieci. Jeden z jego synów Paweł był księdzem. W 1941 roku aresztowany przez Niemców został zamęczony w Dachau.

Kolejny weteran powstania styczniowego to sędzia Ignacy Ślebodziński, jego grób też szczęśliwie się zachował. Na przełomie XIX i XX wieku roku zamieszkał w Gnieźnie jednak w różnych częściach Polski wygłaszał odczyty o genezie, przebiegu i skutkach powstania styczniowego. Syn Ignacego, Władysław Ślebodziński, w czasie wojny był więźniem niemieckich obozów Auschwitz-Birkenau, Groß-Rosen i Dora-Nordhausen. Po wojnie został współtwórcą wrocławskiej szkoły matematycznej. Pamięć o wymienionych i wielu jeszcze niewymienionych koniecznie trzeba odkurzyć i utrwalić.

- No dobrze, ale po co o tym pisać, można przecież pójść na cmentarz i przejść się jego alejkami.
- Lokalny cmentarz, dla mieszkańców jakiejkolwiek wybranej miejscowości, jest tym czym dla narodu polskiego Grób Nieznanego Żołnierza. Wróćmy na chwilę do czasów II wojny światowej. Niemieckie plany rewitalizacji Gniezna zakładały wykonanie w miejscu dzisiejszego placu św. Wojciecha i idąc dalej, na terenie cmentarza św. Piotra terenów rekreacyjnych. Niemcy chcieli stworzyć wspaniały park z widokiem na „praniemiecką” katedrę. Żeby zrealizować ten projekt musieliby zniszczyć nekropolię wokół kościoła św. Piotra i Pawła. Jeśli zestawimy to z informacją, że w czasie okupacji był to jedyny cmentarz na którym mogli być chowani Polacy, to jasno widzimy, że w konsekwencji chcieli zniszczyć jedyne miejsce pochówku polskiej ludności. Trzeba jasno powiedzieć, że groby przodków wiążą mieszkańców z miastem, miasteczkiem czy też wsią.  Niemieccy ideolodzy doskonale o tym wiedzieli, w pierwszym etapie zakładali fizyczną eksterminację narodu polskiego, a później zatarcie o nim wszelkiej pamięci. Cmentarz wiąże z miejscem, jest takim archiwum na wolnym powietrzu, które możemy w każdej chwili odwiedzić. Jednak takie archiwa trzeba pielęgnować, bo jak już mówiliśmy czasem groby przestają istnieć. Zatem pisanie o cmentarzu jest jak najbardziej uzasadnione.

- Tworzenie biogramów to nieustanne poszukiwanie informacji, do jakich źródeł sięgasz i co mogłoby pomóc w tej pracy.
- Fakt jest to trudne, pomocna jest prasa, pomocne są narzędzia stworzone do poszukiwań genealogicznych. Pomocna jest też zwykła ludzka życzliwość. Z tego miejsca chciałbym poprosić gnieźnian i nie tylko gnieźnian o pomoc w poszukiwaniach. Jeżeli mają Państwo jakiejkolwiek informacje o osobach pochowanych na cmentarzu św. Piotra to poproszę o kontakt. Każda informacja nawet z pozoru błaha może okazać się niezwykle istotna, zatem jeszcze raz proszę i zachęcam do kontaktu pod numerem telefonu: 795-936-859.