Blisko 400 niepublikowanych fotografii z okresu międzywojennego, setki unikatowych dokumentów związanych z działalnością Komunalnej Kasy Oszczędności w Gnieźnie w latach 1929 - 1939 (największa instytucja finansowa w Gnieźnie, która mieściła się w dzisiejszym budynku Urzędu Miejskiego), listy, polisy, kwestionariusz start wojennych, wyjątkowe dokumenty związane z działalnością „Caritas” Archidiecezji Gnieźnieńskiej, wyceny dzieł sztuki oraz masa przedwojennych gazet oraz wycinków z prasy - to wszystko składa się na II część osobistego archiwum Jana Jenka, dyrektora Komunalnej Kasy Oszczędności w Gnieźnie w latach 20. i 30., do którego udało mi się dotrzeć. Ale perłą wśród tych materiałów jest oryginał mowy pogrzebowej przygotowanej na pogrzeb znanego przemysłowca i prezydenta Gniezna, Bolesława Kasprowicza, który zmarł 20 października 1943 r. i pochowany został w Warszawie.
28 lutego w publikacji „Bezcenny skarb gnieźnieńskiego bankiera odnaleziony!” informowałem, że po 12 latach poszukiwań, dotarłem do archiwum jednej z najważniejszych postaci życia publicznego w Gnieźnie i powiecie gnieźnieńskim w okresie międzywojennym, do jednej z najbardziej wpływowych osób w Wielkopolsce, z którego zdaniem liczyli się wszyscy: właściciele ziemscy, politycy, duchowni, wojskowi, czy też przedsiębiorcy. Do archiwum Jana Jenka.
W miniony weekend pojechałem ponownie do jednej z miejscowości w centrum Wielkopolski, gdzie czekała na mnie pani Małgorzata, wnuczka Jana Jenka! I przygotowane przez nią obszerne - składające się z kilku tysięcy dokumentów - archiwum jej Dziadka, Jana Jenka.
Nie będę ukrywał, że drżącymi rękoma zacząłem przeglądać to, co mi przedstawiła pani Małgorzata. Były to prawdziwe skarby związane z działalnością jej Dziadka w okresie międzywojennym, latach II wojny światowej i pierwszych latach powojennych w Gnieźnie i okolicach!
Jan Jenek, (ur. 2 grudnia 1899 r., zm. 1 marca 1962 r.), był człowiekiem wielkiego formatu (o jego życiu i działalności już wkrótce ukaże się osobny artykuł). Podkreślmy tylko, że od 2 stycznia 1929 roku do września 1939 r., do wybuchu II wojny światowej, był dyrektorem Komunalnej Kasy Oszczędności w Gnieźnie (największego banku). W tych latach, w docenieniu jego pracy i sukcesów zawodowych, został wybrany na prezesa Zrzeszenia Dyrektorów Zarządzających KKO województwa poznańskiego i pomorskiego oraz został powołany do zarządu Związku KKO w Poznaniu jako organu nadzorczego nad KKO, podlegającego bezpośrednio Ministerstwu Skarbu.
Warto też zaznaczyć, że za jego kadencji jako dyrektora KKO w Gnieźnie i z jego inicjatywy, nastąpiło przejście ponad 30 gospodarstw niemieckich w ręce polskie.
Największe wrażenie zrobiły na mnie fotografie z lat 20. i 30. XX wieku (oraz kilkanaście zdjęć powojennych). Wśród tych fotografii są m.in. zdjęcia z uroczystości wojciechowych w latach 30. w Gnieźnie, czy też fotografie z 5 lipca 1936 roku, kiedy to na Ostrowie Lednickim obchodzono 970 rocznicę przyjęcia chrztu przez Mieszka I.
Są zdjęcia z licznych polowań w majątkach ziemskich w okolicach Gniezna oraz wiele z życia i działalności Komunalnej Kasy Oszczędności w Gnieźnie.
Nie brakuje fotografii z życia prywatnego J. Jenka, z jego licznych spotkań towarzyskich oraz wyjazdów służbowych i wakacyjnych.
Wśród tych fotografii są też tak wyjątkowe ujęcia - niepublikowane wcześniej - na których widać np ks. Mateusza Zabłockiego, ks, bp Antoniego Laubitza, Bolesława Kasprowicza, starostę gnieźnieńskiego i prezydenta Gniezna, Juliana Suskiego oraz wielu innych, wybitnych duchownych, przemysłowców, kupców, polityków i właścicieli ziemskich Gniezna i powiatu gnieźnieńskiego.
Wyjątkowymi materiałami, zgromadzonymi przez J. Jenka, są te związane z kierowaną przez niego Komunalną Kasa Oszczędności w Gnieźnie. Jest to kilkaset unikatowych dokumentów dotyczących działalności KKO w Gnieźnie w latach 1929 - 1939. Trzeba podkreślić, że była to największa instytucja finansowa w Gnieźnie, która mieściła się w dzisiejszym budynku Urzędu Miejskiego (przy dzisiejszej ul. Lecha 6).
Wśród tych dokumentów mamy całą historię powstania i działalności Komunalny Kasy Oszczędności, od jej powstania w 1859 roku, do lat 30. XX wieku i jej likwidacji 30 kwietnia 1949 roku (wówczas nastąpiło przejęcie KKO przez Narodowy Bank Polski).
Dokumenty te pokazują potęgę tej instytucji w latach międzywojennych oraz profesjonalne zarządzanie KKO przez J. Jenka (na co wskazuję dokumenty finansowe).
O tym archiwum opowiem podczas IV Nocy Tajemnic w piątek, 14 marca w pałacu w Rybieńcu.
W archiwum Jana Jenka, które mam przyjemność teraz analizować, są również listy, różne polisy ubezpieczeniowe, ale też kwestionariusz start wojennych Jana Jenka a także - co może zaskakiwać - dokumenty związane z działalnością „Caritas” Archidiecezji Gnieźnieńskiej.
Należy bowiem podkreślić, że Jan Jenek - dekretem kard. Augusta Hlonda z 9 czerwca 1948 roku - został mianowany Prezesem Związku „Caritas” Archidiecezji Gnieźnieńskiej (oryginał dekretu także się zachował).
Ciekawymi dokumentami ze wspomnianego archiwum, są także te związane z wyceną wartości artystycznej i materialnej dzieł sztuki, nabywanych przez J. Jenka, w latach 30. XX wieku.
Archiwum J. Jenka to rownież dziesiątki gazet z okresu międzywojennego, wiele wycinków z prasy na ważne dla Gniezna i okolic tematym, jak rownież wiele odręcznych notatek.
W materiałach tworzących archiwum Jana Jenka, są dwa wyjątkowe dokumenty związane z Bolesławem Kasprowiczem, z którym J. Jenek się przyjaźnił.
Przypomnijmy. B. Kasprowicz urodził się 29 września 1859 r. w Czempiniu. Był przemysłowcem, kupcem, działaczem narodowym, prezydentem Gniezna (w 1919 r.) i honorowym obywatelem Gniezna (od 1935 r.), pierwszym polskim prezesem Izby Przemysłowo-Handlowej w Bydgoszczy. W 1888 założył w Gnieźnie własną destylarnię wódek ze sklepem i wyszynkiem (filie swojej firmy założył w Berlinie i Hamburgu). Uczestniczył w przygotowaniach do Powstania Wielkopolskiego i wchodził w skład Naczelnej Rady Ludowej w Poznaniu (1918-1919). Był założycielem i fundatorem gimnazjum żeńskiego w Gnieźnie. W czasie II wojny światowej został wysiedlony przez Niemców. Zmarł 15 października 1943 r. w Warszawie. W 1946 r. jego zwłoki przeniesiono do rodzinnego grobowca na cmentarzu w Gnieźnie.
I właśnie dwa niezwykłe dokumenty dotyczące B. Kasprowicza znalazłem w archiwum J. Jenka. Pierwszy dokument to zdjęcie klepsydry informującej o śmierci B. Kasprowicza, zatwierdzonej przez niemieckie władze Warszawy, 18 października 1943 r.
Ale prawdziwą perła jest drugi dokument.
- Z szelestem spadających liści z drzew, zwiastującym układanie się do snu, zamknął na zawsze swe oczy i złożył do snu wiecznego spracowana dłonie śp. Bolesław Kasprowicz… - tak zaczyna się mowa pogrzebowa, którą nad trumną B, Kasprowicza, w dniu pogrzebu, czyli 20 października 1943 r., miał wygłosić jego przyjaciel, Jan Jenek.
- Jej wygłoszenie, z przyczyn siły wyższej, nie mogło nastąpić - odnotował na marginesie tego dokumentu J. Jenek.
O tym archiwum mógłbym jeszcze wiele napisać, ale na tym dzisiaj zakończę, tym bardziej, że wiem, iż jest szansa na kolejne bezcenne materiały archiwalne związane z Janem Jenkiem i jego działalnością w Gnieźnie i powiecie gnieźnieńskim.
Pani Małgorzacie bardzo dziękuję za spotkanie i okazane mi zaufanie! Większość w tych materiałów znajdzie się w niedalekiej przyszłości w jednej z moich książek.
Jestem przekonani, że wielu z Was ma w swoich domowych archiwach wiele podobnych zdjęć czy dokumentów! Prosimy o kontakt z naszą redakcją! Ocalmy od zapomnienia nasze lokalne dzieje!
Szukam starych fotografii pałaców i dworów z terenu gminy: Gniezno, Kłecko, Kiszkowo, Mieleszyn, Janowiec Wielkopolski, Rogowo, Łubowo, Czerniejewo, Witkowo, Trzemeszno i Niechanowo!
Szczególnie szukam zdjęć i dokumentów z pałaców w Mielnie, Popowie Ignacewie, Zakrzewie, Przysiece, Czerniejewie, Niechanowie, Arcugowie, Kołaczkowie, Rybieńcu, Zdziechowie, Kołdrąbiu, Sulinie, Głębokiem, Dziadkowie, Grochowiskach Szlacheckich, Łabiszynku, Paryżu, Popowie Podleśnym, Modliszewie, ale każdy inny pałac także jest mile widziany.
Wszystkie zdjęcia, jak i dokumenty chcemy tylko zeskanować. Oryginały zostaną w Państwa posiadaniu.
Jeśli ktoś posiada jakiekolwiek materiały (zdjęcia, dokumenty, rysunki, itp.) lub wspomnienia dotyczące wymienionych miejscowości i chciałby się nimi podzielić, proszę o kontakt:
e-mail: karol@soberski.pl
lub telefoniczny: 515-980-504.
Serwis pojezierze24.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy i opinii. Prosimy o zamieszczanie komentarzy dotyczących danej tematyki dyskusji. Wpisy niezwiązane z tematem, wulgarne, obraźliwe, naruszające prawo będą usuwane.
Artykuł nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy!