Po raz kolejny do powiatu gnieźnieńskiego przyjechała ekipa TVP Historia i telewizyjnego programu „Było… nie minęło – Kronika zwiadowców historii” red. Adama Sikorskiego i ponownie tematem programu była niemiecka zbrodnia na pacjentach szpitala psychiatrycznego „Dziekanka” w Gnieźnie. Pierwszy program „Było… nie minęło” o tych tragicznych wydarzeniach II wojny światowej został nagrany w marcu 2021 roku. Aktualny przyjazd to owoc współpracy Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” ze Stowarzyszeniem „Wizna 1939” w temacie odnalezienia miejsc w których w czasie II wojny światowej Niemcy grzebali zagazowanych pacjentów szpitala psychiatrycznego „Dziekanka”.
Współpraca Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” z Gniezna ze Stowarzyszeniem „Wizna 1939” z Wołomina rozpoczęła się w maju tego roku. Wówczas w Gnieźnie – na zaproszenie K. Soberskiego, prezesa Fundacji Historycznej – gościli: Dariusz Szymanowski, prezes Stowarzyszenia „Wizna 1939”, wiceprezes Marcin Sochoń i członek Zarządu – Piotr Karsznia.
Podczas tej wizyty dokonano też rekonesansu na „dołach śmierci” w lasach koło Mielna w gminie Mieleszyn, gdzie znajduje się miejsce – odkryte w 2004 r. przez K. Soberskiego – w którym w czasie II wojny światowej Niemcy grzebali zagazowanych pacjentów „Dziekanki”. Ów rekonesans przyniósł efekt w postaci odnalezienia za pomocą georadaru nieznanego wcześniej dołu o wymiarach około 20 – 25 metrów kwadratowych!
Czas od maja do września, to był intensywny czas działań archiwalnych, czas pozyskiwania nowych dokumentów w tym temacie i kilka spotkań Fundacji Historycznej „Przywracamy Pamięć” ze Stowarzyszeniem „Wizna 1939” m.in. w lipcu Pułtusku, czy w sierpniu w Gogolinie koło Koronowa. W efekcie tych spotkań pod koniec września podjęto dalsze działania na które zaproszono red. Adama Sikorskiego i ekipę jego programu „Było… nie minęło”.
Przypomnijmy, że to już druga taka wizyta red. A. Sikorskiego. Pierwszy raz gościł w marcu 2021 r.). – Przeczytałem tę książkę i jest to wstrząsająca historią. Zbrodnia jest wspaniale udokumentowana przez pana Karola Soberskiego, dlatego chcę widzom przypomnieć te dramatyczne wydarzenia – mówi A. Sikorski. – Nie będę ukrywał: duma mnie rozpiera, że moja książka „Zapomniana zbrodnia” zrobiła tak duże wrażenie na Adamie Sikorskim, iż zdecydował się przyjechać do Gniezna i nakręcić film o zagładzie chorych „Dziekanki” – podkreśla K. Soberski.
Premiera odcinka programu „Było… nie minęło – Kronika zwiadowców historii” red. Adama Sikorskiego poświęcona niemieckiej zbrodni na „Dziekance” pt. „Zbrodnia bez kary” odbyła się 26 kwietnia 2021 r..
Wrześniowe zdjęcia do programu „Było… nie minęło” (warto podkreślić, że jest to najpopularniejszy program telewizyjny dla miłośników historii) kręcone były na dziedzińcu pałacu w Czerniejewie (miejsce nie przypadkowe, ponieważ w czasie II wojny światowej częstym gościem tej rezydencji byli m.in. Heinrich Himmler, Hermann Göring, czy Joseph Goebbels) i na „dołach śmierci” w lasach koło Mielna w gminie Mieleszyn.
W trakcie zdjęć w Czerniejewie, K. Soberski przypomniał historię niemieckiej zbrodni w szpitalu psychiatrycznym „Dziekanka” w Gnieźnie, a D. Szymanowski opowiedział o dotychczasowych badaniach miejsca, gdzie Niemcy pogrzebali zagazowanych pacjentów i o najnowszych odkryciach w tym temacie.
Następnie wszyscy udali się do gminy Mieleszyn, a dokładnie do lasów w okolicach Mielna, gdzie znajdują się odkryte w 2004 r. przez K. Soberskiego, „doły śmierci” w których w 1942 r. Niemcy pogrzebali około 500 pacjentów „Dziekanki”. Co odkryto podczas tej akcji na „dołach śmierci”?
O tym dowiemy się podczas premiera tego odcinka programu „Było… nie minęło – Kronika zwiadowców historii”, która jest przewidziana na 10, 17 lub 24 października na antenie TVP Historia.
Redaktor A. Sikorski to polski historyk, dziennikarz, reżyser, scenarzysta, poeta i kierowca rajdowy. Jest autorem słów do wielu tekstów „Budki Suflera” z najwcześniejszego etapu działalności grupy (m.in. „Memu miastu na do widzenia”, „Sen o dolinie”).
Od 2004 r. prowadzi emitowany na antenie TVP Historia program o tematyce historyczno-eksploracyjnej „Było… nie minęło – Kronika zwiadowców historii”. Program kontynuuje cykl reportaży: „Ocalić… od zapomnienia”, emitowanych na antenie TVP 3 w latach 2002-2004. W ramach programu prowadzi poszukiwania mogił żołnierskich, wraków samolotów i innych śladów historycznych. Śledzi również losy tzw. „żołnierzy wyklętych”.
Autor tego najpopularniejszego telewizyjnego programu o odkrywaniu tajemnic historii jest mentorem dla wielu współczesnych poszukiwaczy czy szeroko pojętych eksploratorów i miłośników historii. A. Sikorski jest także autorem książek „Mapa tajemnic. Kronika zwiadowców historii” (Poznań 2012) i „Mapa tajemnice. Tom 2: Z dziennika wypraw” (2013). W obu tych pozycjach znajdziemy znacznie więcej informacji niż w programie.
Stowarzyszenie zostało zarejestrowane w 2008 r. Podstawowym celem działalności Stowarzyszenia jest upamiętnienie historii Polski i Polaków w okresie II wojny światowej, okresie poprzedzającym wybuch wojny i okresie powojennym oraz upamiętnienie udziału żołnierzy polskich na frontach II wojny światowej, ze szczególnym uwzględnieniem okresu kampanii wrześniowej 1939 r.
Członkowie Stowarzyszenia „Wizna 1939” mają w dorobku wiele cennych odkryć m.in. odnaleźli szczątki kapitana Władysława Raginisa, dowódcy walk pod Wizną we wrześniu 1939 r., nazywanych również „polskimi Termopilami”; odnaleźli szczątki kpr. pil. Stanisława Zarzeckiego z załogi samolotu PZL 23B Karaś, który został zestrzelony we wrześniu 1939 roku. Byli zaangażowani w poszukiwania miejsca mordu na żołnierzach 4 kompanii batalionu fortecznego KOP „Sarny” w miejscowości Tynne na Kresach Wschodnich. Wspólnie z Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki członkowie Stowarzyszenia „Wizna 1939” odnaleźli mogiłę oficera AK mjr. Konstantego Mikołaja Radziwiłła, który został zamordowany przez Niemców na terenie jednostki w Zegrzu w 1944 roku.
W ostatnim czasie Stowarzyszenie „Wizna 1939” odnalazło także miejsce w którym spoczywają doczesne szczątki mjr. Henryka Dobrzańskiego, czyli słynnego „Hubala”!
Na koniec należy dodać, że Fundacja Historyczna „Przywracamy Pamięć” i Stowarzyszenie „Wizna 1939” planują kolejne akcje związane z poszukiwaniami i upamiętnianiem miejsc w których w czasie II wojny światowej Niemcy grzebali zagazowanych pacjentów szpitala psychiatrycznego „Dziekanka”.
Fot. M. Ranke, W. Biront, K. Woźniak
Serwis pojezierze24.pl nie ponosi odpowiedzialności za treść komentarzy i opinii. Prosimy o zamieszczanie komentarzy dotyczących danej tematyki dyskusji. Wpisy niezwiązane z tematem, wulgarne, obraźliwe, naruszające prawo będą usuwane.
Artykuł nie ma jeszcze komentarzy, bądź pierwszy!