Kłecko

Okolice dzisiejszego Kłecka zamieszkałe były już od wieków. Najstarsze znaleziska archeologiczne pochodzą z około V wieku p.n.e. i należą do tzw. kultury pomorskiej. Jednak największe znaczenie grodu w Kłecku przypada na X wiek. Wtedy był on jednym z wielu, które powstały wokół Gniezna - Pierwszej Stolicy Polski - i spełniały funkcje obronne. Gród ten znajdował się w pobliżu dzisiejszego Stadionu Miejskiego. W 1937 roku były tam prowadzone wykopaliska archeologiczne, które wykazały, że gród istniał do XIV wieku.

Prawa miejskie Kłecko uzyskało w 1255 roku, a nadał je książę kaliski Bolesław Pobożny. Oryginał aktu spłonął w XV wieku i dlatego akt nadania praw miejskich został potwierdzony przez króla Kazimierza Jagiellończyka. Kolejne potwierdzenia pochodzą od królów: Zygmunta Starego, Zygmunta III Wazy, Władysława IV i Jana Kazimierza.

Kłecko wielokrotnie stawiało opór obcym wojskom. W 1308 roku broniło się przed Ślązakami pod dowództwem Bibersteina.  W 1331 roku do miasta weszli Krzyżacy. Kłecko zostało wówczas splądrowane i spalone. W 1383 roku miasto zostało wciągnięte w bratobójcze walki pomiędzy wielkopolskimi rodami Grzymalitów i  Nałęczów.

Osobny rozdział zapisało Kłecko w czasie „potopu szwedzkiego”. 7 maja 1656 roku pod Brzozogajem doszło do bitwy miedzy oddziałami polskimi, dowodzonymi przez Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego, a szwedzkimi pod dowództwem księcia Adolfa Jana. Jednym z pułków polskich dowodził Jan Sobieski, późniejszy król Polski. Stefan Czarniecki ułożył plan, który przewidywał przepuszczenie wojsk szwedzkich przez Kłecko i po podejściu ich od Małej Wełny koło wsi Brzozogaj zaatakowanie w czasie przeprawy, jednocześnie od tyłu i od czoła. Szwedzi zaatakowali jednak wcześniej, co spowodowało porażkę oddziałów Czarnieckiego. Opór przeciwko Szwedom zorganizowali także mieszczanie kłeccy pod dowództwem piwowara Tataka. Gdy Szwedzi przełamali opór, zemścili się strasznie na mieszczanach: grabili i zabijali, nawet tych, którzy schronili się w kościele.

Kłecko ma swój udział także w Powstaniu Wielkopolskim, które wybuchło 27 grudnia 1918 roku w Poznaniu i szybko ogarnęło całą Wielkopolskę. Dzień później przygotowania do walk rozpoczęły się w Kłecku. Komendantem został wybrany podporucznik armii niemieckiej Edmund Rogalski, późniejszy burmistrz Jarocina. 29 grudnia mieszkańcy obudzili się już w wolnym mieście. Wszystkie ważne urzędy były w rękach Polaków. Powstał też oddział powstańczy, który swoją pierwszą bitwę stoczył pod Łopiennem. Później oddział ten walczył m.in. pod Mroczą, Nakłem, Wyrzyskiem, Wysoką i Szubinem. Kłecczanie pamiętali o swoich powstańcach i na cmentarzu, we wspólnej mogile, zostało pochowanych dziewięciu z nich.

Najbardziej krwawą kartę miasto zapisało we wrześniu 1939 roku. 1 września 1939 roku Kłecko zaczęło przygotowywać się do obrony. Powołano Komendanta Obrony Cywilnej Kłecka którym został Jan Lapis, zaś jego zastępcą Tadeusz Kutzner. Armia niemiecka zbliżyła się do Kłecka 8 września. Tego też dnia doszło do pierwszej potyczki z Niemcami w trakcie której zginął 17-letni harcerz Sylwester Śliwiński. Był on pierwszym poległym obrońcą Kłecka. Na drugi dzień Niemcy przełamali opór obrońców i weszli do miasta. Ludność spędzono na Rynek, mordując po drodze wiele osób. Zginęli m.in. dwaj kolejni harcerze Walerian i Stanisław Mężyńscy. Na Rynku odbyła się selekcja mieszkańców. Podejrzanych o udział w obronie podzielono na dwie grupy. Jedną grupę rozstrzelano jeszcze tego samego dnia nad brzegami Małej Wełny. Druga grupa została stracona 10 września na terenie miejskiej strzelnicy. Dowódców obrony aresztowano i także rozstrzelano prawdopodobnie gdzieś w lasach pod Wągrowcem. Z kolei na Dalkach w Gnieźnie życie stracił inny obrońca Kłecka, tymczasowy burmistrz miasta we wrześniu 1939 r. ks. Maksymilian Koncewicz. Szacuje się,  że w trakcie wojny zginęło ponad trzystu mieszkańców Kłecka.

W 1968 roku miasto Kłecko zostało odznaczone Orderem Krzyża Grunwaldu III klasy, a w 1989 roku na Rynku został odsłonięty pomnik ku czci poległych obrońców Kłecka. Ze względu na swoje bohaterstwo Kłecko często jest nazywane „Wielkopolskim Westerplatte”.