Zapomniana perełka Murowanej Gośliny

Jeszcze do rozpoczęcia II wojny światowej w Murowanej Goślinie żyły obok siebie trzy narody wyznające różne religie. Oczywiście, każdy z tych narodów zbudował swoją świątynię. Obecnie w mieście pozostały dwie, była jeszcze synagoga zniszczona przez hitlerowców w 1940 r. Jedną z nich jest kościół katolicki na placu Powstańców Wlkp. (o nim już wkrótce na naszym portalu), a drugą, mniej znaną, trochę zapomnianą, opuszczoną i zaniedbaną jest świątynia ewangelicka stojąca przy ul. Dworcowej.

Kościół pw św. Ducha jest coraz rzadziej wspominany w przewodnikach turystycznych, a szkoda, bo po wyremontowaniu (jakieś drobne, nieznaczne prace remontowe przy kościele widać) byłaby to perełka wśród klasycystycznych świątyń na naszym pojezierzu. Ten zbór ewangelicki wybudowano w latach 1784-1803 przez niemieckich osadników. Ewangelicy już kilkadziesiąt lat wcześniej chcieli zbudować świątynie, lecz trudności w otrzymaniu pozwolenia, trudny teren, katastrofa budowlana (ponoć wichura uszkodziła wznoszące się mury) oraz ciągły brak funduszy spowodowały, że powstanie zboru ciągnęło się w nieskończoność.

W 1860 r. odremontowano kościół, a ostatni remont miał miejsce prawie pół wieku temu. Parafia ewangelicka działała do 1945 r., po wojnie w kościele był magazyn. W 1977 r. kościół przeszedł w ręce parafii katolickiej w Murowanej Goślinie. Swój żywot zakończył po letniej mszy w 2012 r. i tak to dzwony kościelne, ufundowane przez mieszkańców miasta, milczą, aż do dziś…

Rzymski panteon

Ta klasycystyczna świątynia zaprojektowana została przez nieznanego architekta, który inspirował się zborem zaprojektowanym przez Szymona Bogumiła Zugę, który znajduje się w Warszawie (Kościół św. Trójcy). Ponoć inspiracją dla projektanta miał być rzymski panteon, inne źródła podają, że Kościół Marii Panny w Dreźnie.

Budowla na rzucie koła z kwadratową wieżą, pokrytą blachą, z wejściem głównym, zakrystią oraz dwoma ryzalitami. Kopuła drewniana pokryta dachówką, wsparta na kolumnach wspierających również balkon. Po prawej stronie od frontu świątyni znajduje się plebania, dawna pastorówka z początku XIX w., kryta dachem naczółkowym, po części zamieszkała i remontowana. Przed kościołem rośnie okazały o rozłożystej koronie stary dąb.

Po prawej stronie wejścia do kościoła, kilkadziesiąt centymetrów od ziemi, znajduje się tzw. reper ścienny, czyli tak w skrócie znak geodezyjny trwale osadzony na ważniejszych budynkach w mieście stanowiący podstawę pomiarów niwelacyjnych z wyznaczoną wysokością n.p.m. Ten z frontowej elewacji kościoła pochodzi z XIX w., a niemieckie napisy informują, że jest własnością Królewsko-Pruskiego Urzędu Geodezyjnego oraz widnieje na nim wysokość n.p.m. wynosząca w tym miejscu 80,714 m.

W Murowanej Goślinie jest jeszcze kilka zabytkowych reperów, i choć znam ich położenie, to Czytelnikom tego nie zdradzę, ponieważ zachęcam do poszukiwań po mieście, które mogą być świetną zabawą dla całej rodziny.

DANIEL SYPNIEWSKI
Fot. D. Sypniewski