Wójcin – miejscowość na pograniczu

Wójcin jest największą miejscowością gminy Jeziora Wielkie, liczy około 750 mieszkańców. Miejscowość położona jest nad Jeziorem Wójcińskim, w sąsiedztwie Lasów Miradzkich, na trasie Strzelno - Wilczyn łączącej województwa (dawniej była tu komora celna na granicy prusko-rosyjskiej). Wójcin oddalony jest: 3 km od Przyjezierza, 4 km od Wilczyna, 8,5 km od Jezior Wielkich, 13,5 km od Strzelna. Wieś jest bardzo starą osadą wzmiankowaną już w 1065 r. przez Bolesława Szczodrego (potwierdzona w 1193 r. przez Mieszka III Starego) jako posiadłość opactwa benedyktynów z Mogilna.

Wójcin niestety kilkukrotnie ulegał zniszczeniom, w wyniku najazdów, wojen oraz żywiołów. W 1331 r. został całkowicie zniszczony przez Krzyżaków, wtedy klasztor mogileński postanowił założyć w tym miejscu nową wieś. Król Kazimierz Wielki w 1359 r. wystawił dokument zezwalający opatowi Borzysławowi na wykarczowanie lasów w okolicy Wójcina. Wtedy dokonano też pierwszej lokacji wsi na prawie niemieckim, większość mieszkańców stanowiła ludność rodzima.

W 1628 r. kolejna tragedia, pożar strawił całą wieś oraz świątynię. Kiedy wojska szwedzkie wkroczyły do Wielkopolski w 1703 r., generał Rehnskjőld kazał zrównać z ziemią Wójcin, jako zemsta za zabicie żołnierza szwedzkiego. Wiele okolicznych wsi wtedy uległo całkowitemu zniszczeniu. Mieszkańcy Wójcina (ochotnicy, okoliczni chłopi i członkowie „Sokoła”) uczestniczyli także w powstaniu wielkopolskim pod komendą porucznika Włodzimierza Skrzydlewskiego. Oddział powstańczy rozbroił załogę Grenzschutzu (w Wójcinie i Krzywym Kolanie) oraz uczestniczył w walkach o wyzwolenie Strzelna i Inowrocławia. W czasie II wojny światowej wiele osób zostało wywiezionych w głąb Rzeszy na przymusowe roboty, do obozów koncentracyjnych na zagładę lub do obozów pracy.

Cofnijmy się do średniowiecza

Na przełomie XIII/XIV w., dzięki staraniom opata benedyktynów z Mogilna w Wójcinie powstała parafia (wzmianka z 1360 r. wymienia pierwszego proboszcza Pawła). Badacze historii wysuwają nawet hipotezę, że zakonnicy mogli uposażyć kościół już w XI lub XII w. W 1438 r. w aktach konsystorskich pojawia się nazwisko duszpasterza wójcińskiego – Macieja Warpoga. Obecny kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela (czwarty z kolei) – zbudowany został w 1916 r. w stylu neobarokowym, murowany, otynkowany. Świątynię konsekrowano w 1924 r.

Wewnątrz kościoła znajduje się część wyposażenia z wcześniejszego kościoła drewnianego z fundacji Jana Rostkowskiego (zbudowanego w 1734 r., a rozebranego w 1914 r.). Wewnątrz świątyni warto zwrócić uwagę na: ołtarz główny z obrazem patrona kościoła i krucyfiksem z XVIII w. (w górnej części), dwa ołtarze boczne z XVIII w. wykonane w stylu barokowo-klasycystycznym (NMP i św. Józefa z Dzieciątkiem z XVIII w.), rzeźba św. Antoniego z Padwy, tabernakulum rokokowe, obraz św. Benona - patrona od chorób bydła, kuty krzyż żelazny z 1629 r., trzy dzwony z 1948 r. (św. Wojciech, św. Jan, św. Innocenty), oraz współczesne obrazy Chrystusa Miłosiernego, Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Jana Pawła II. W ścianę kościoła wmurowano tablicę z 1883 r. upamiętniającą 200-lecie Odsieczy Wiedeńskiej (podobne tablice znajdują się w kościele w Kwieciszewie i Siedlimowie). W kruchcie natomiast wmurowano tablicę ku pamięci ks. proboszcza Stanisława Kowalczyka, który zginął w 1942 r. w kaźni hitlerowskiej w Oranienburgu.

Ciekawostki

Jak już wspomniałem na początku tego artykułu, w Wójcinie była komora celna na granicy prusko-rosyjskiej (gdzie dokonywano kontroli i pobierano cło), do dzisiaj zachował się budynek przy drodze do Kownat.

Latem warto wypocząć nad polodowcowym Jeziorem Wójcińskim (Kownackim). Jezioro posiada wybitnie rynnowy charakter, położone jest w zachodniej części wsi. Powierzchnia jeziora wynosi ok. 160 ha (łącznie z Jeziorem Mrówieckim), długość 6 km, szerokość 500 m, maksymalna głębokość ok. 22 m, położone na wysokość 99 m n.p.m. Bardzo dobre zagospodarowanie linii brzegowej jeziora, szczególnie w ostatnich latach, stanowi alternatywę dla większego ośrodka turystycznego w Przyjezierzu. Dominujące w zbiorniku gatunki ryb: karpie, okonie, płocie.

W miejscowości tej zachował się jeszcze pałac z początku XX w., którego właścicielami byli Skrzydlewscy, a przy nim park z pomnikami przyrody. Na cmentarzu parafialnym znajduje się pomnik ku czci poległych w latach 1914-20. Do niedawna w Wójcinie stały dwa drewniane koźlaki, ale o tych i innych ciekawostkach przeczytacie jeszcze Państwo na naszym portalu, tylko bądźcie z nami na bieżąco.

DAMIAN RYBAK
Fot. D. Rybak