Strzelce – drewniany kościół w pobliżu Jeziora Pakoskiego

Drewniana architektura sakralna (maleńkie kaplice i kościoły) to kolejne bezcenne zabytki Pojezierza Gnieźnieńskiego, z którymi chcę podzielić się z Czytelnikami portalu Pojezierze24.pl. Ze względu na liczne pożary i smutną historię, do naszych czasów przetrwały niestety nieliczne z nich.

Drewniane świątynie wzniesione ręką anonimowych cieśli, budzą nasz zachwyt swoimi polichromowanymi wnętrzami, gotyckimi i barokowymi rzeźbami czy obrazami wykonanymi przez dawnych mistrzów, oraz efektownymi dekoracjami (m.in. intarsje, inkrustacje) ludowych snycerzy. Wcześniej, w moich artykułach mogliście Państwo zapoznać się z drewnianymi kościołami w Linówcu (gmina Orchowo) i Rechcie (gmina Kruszwica). Tym razem zapraszam do wirtualnej podróży (a po pandemii do zwiedzania w rzeczywistości) do Strzelec w gminie Mogilno.

Wieś położona jest 11 km na wschód od Mogilna, 8,5 km na północny zachód od Strzelna, przy drodze wojewódzkiej nr 255 do Pakości, w pobliżu Jeziora Pakoskiego. W XI w. (1065 r. – tzw. falsyfikat mogileński, bezcenny dokument dla badaczy przeszłości regionu Kujaw, Wielkopolski i Mazowsza) wymieniana jest jako własność klasztoru benedyktynów w Mogilnie (dawna nazwa Lubieszewo). Od XIII w. (1215 r.) zaczął ją stopniowo przejmować klasztor norbertanek w Strzelnie, w którego posiadaniu była do I rozbioru. Obecnie wieś zamieszkuje ok. 500 osób, z których część pracuje na własnych gospodarstwach rolnych.

Najcenniejszym zabytkiem w Strzelcach jest parafialny kościół pw. Narodzenia NMP z I poł. XVII w., zbudowany na miejscu wcześniejszego z przełomu XIII/XIV w., który uległ spaleniu. Kościół jest orientowany, jednonawowy, drewniany, zbudowany w konstrukcji zrębowej. Wyjątek stanowi kruchta o konstrukcji szkieletowo-ramowej. Wysoki dach (widoczny z daleka) jest dwuspadowy i kryty dachówką. Świątynia była kilkukrotnie przebudowywana i odnawiana, co doprowadziło do utraty cech stylowych.

Wnętrze kościoła zdobi wystrój z XVII i XVIII w., którego głównymi elementami są trzy ołtarze: główny rokokowy, dekorowany pięknymi ornamentami (II poł. XVIII w.) z obrazem Matki Boskiej z Dzieciątkiem (czczonej i obdarzonej kultem zapewne od dawna, wskazuje na to nałożona korona na wizerunek MB); dwa boczne (lewy z XVIII w., a prawy z początku powstania świątyni). W zwieńczeniu prawego ołtarza namalowana jest dramatyczna scena „Ofiary Abrahama” z 1 poł. XVII w. Warto również zwrócić uwagę na drewniany krucyfiks wykonany przez rzeźbiarza ludowego z Rzadkwina – Józefa Glanca.

Kościół urokliwie prezentuje od strony prezbiterium, na tle otaczającej go zieleni, oraz z drugiej strony drogi na tle kamiennego muru. Przy kościele znajduje się XVIII-wieczna (odnowiona w 1984 r.), drewniana dzwonnica o konstrukcji słupowo-ramowej (dzwon został odlany w Toruniu w 1766 r., ozdobiony plakietkami ze św. Florianem i św. Michałem Archaniołem), kostnica, kapliczka i grota maryjna.

Obchodząc teren wokół świątyni zobaczymy także dwa grobowce (jeden rodziny Mejerów, drugi niestety bez tablicy nagrobnej), oraz obelisk z okazji 2000 lat chrześcijaństwa za pontyfikatu papieża Polaka – Jana Pawła II. Z kościelnego wzniesienia rozciąga się piękna panorama na wąską rynnę polodowcowego Jeziora Pakoskiego.

Obiekt dla zwiedzających dostępny jest z zewnątrz, ewentualnie można wcześniej umówić się z księdzem proboszczem, któremu pragnę serdecznie podziękować za możliwość zrobienia zdjęć wnętrza świątyni. Zachęcam również do uczestnictwa w mszy świętej i zwiedzania przed nabożeństwami (wtorek, czwartek, sobota – godzina 17.00, niedziela: godz. 8.00 i 12.00).

DAMIAN RYBAK
Fot. D. Rybak