Pałac w Grochowiskach Szlacheckich pełen sekretów

Grochowiska Szlacheckie znajdują się w gminie Rogowo (w powiecie żnińskim), 2 km od drogi ekspresowej S5, w kierunku na Gąsawę. Po raz pierwszy nazwa wsi została wymieniona w 1136 r. w bulli Innocentego II jako własność arcybiskupów gnieźnieńskich. Przez wiele lat wieś była własnością Kościoła.

Najazd krzyżacki w 1331 r. spustoszył okolice Rogowa i prawdopodobnie spowodował też zniszczenie wsi. W tym czasie doszło do jej podziału na dwie części – jedna pozostała własnością kościelną, druga przeszła w ręce szlacheckie. Wiadomo, że w XV w. stanowiła własność Porajów. Od początku XVII w. majątek znalazł się w posiadaniu rodziny Korytowskich i przechodził prawem dziedziczenia „z generacyi na generacyą” aż do okresu międzywojennego.

Najbardziej okazałą budowlą w Grochowiskach jest zespół pałacowo-parkowy, którego korzenie sięgają XVII w. Najstarszy zachowany opis dworu pochodzi z roku 1750. Podaje on, że był tam wówczas „Drewniany dwór dosyć okazały, z izbą stołową o trzech oknach, z której prowadziło wejście do komory, za którą znajdowała się spiżarnia. Posiadała ona połączenie z sionką, z której można było dostać się do małego pokoiku. Dwór posiadał kaplicę z przenośnym ołtarzem o trzech obrazach”.

Około 1780 r. Teofila Korytowska w miejsce starego dworu postawiła nowy, murowany budynek rezydencji w stylu klasycystycznym. Powstał on częściowo na starym podpiwniczeniu, lecz został znacznie powiększony. Zbudowany był na rzucie prostokąta, z elewacją frontową zorientowaną na południe. Środkowa jej partia, nieznacznie zryzalitowana, została poprzedzona portykiem z czterema kolumnami toskańskimi. Kolumny te podtrzymują trójkątny przyczółek, w którym umieszczono kartusz – głowę Murzyna herb rodu „Mohra” - Korytowskich.

Pod koniec XIX w. dwór ponownie przebudowano i powiększono, dodając dwa ryzality po obu stronach tylnej elewacji. Z przebudową dworu związane były też zmiany w układzie przestrzennym parku.

Obecnie pałac jest własnością prywatną. W skład kompleksu wchodzi pałac, podwórze oraz zadbany park krajobrazowy o powierzchni ok. 4 ha. W ostatnich latach dokonano kompleksowego odnowienia pałacu i dobudowano oranżerię od strony północnej. Udostępniono również zabytkowe piwnice o pięknych, ceglanych sklepieniach. Zmieniła się też funkcja rezydencji - obecnie w pałacu w Grochowiskach Szlacheckich mieści się hotel i restauracja.

Warto przyjechać do pałacu w Grochowiskach Szlacheckich, ponieważ na miejscu – oprócz pysznego jedzenie i urokliwego charakteru obiektu – dowiemy się również o wielu sekretach pałacu…

KAROL SOBERSKI
Fot. K. Soberski