Górki – dwór z zabytkową kolekcją pojazdów konnych

Dzisiaj chciałbym zaprosić naszych Czytelników do odkrywania raczej nieznanych, położonych na uboczu, często w małych wsiach – uroczych miejsc Pojezierza Gnieźnieńskiego, czyli do odkrywania piękna dworów i pałaców. Dwory często otoczone parkami krajobrazowymi, postrzegane są jako miejsca owiane tajemnicą historii związanej z dziejami rodzin szlacheckich. Przepiękne parki, często prowadzone w stylu angielskim, zlokalizowane były w sąsiedztwie dawnych folwarków. Zapraszam zatem do Górek, gdzie obecni właściciele nie szczędzili swoich sił i serca, zaangażowania, a przede wszystkim środków finansowych by przywrócić temu miejscu dawną świetność.

Wieś...

Górki, wieś sołecka o powierzchni 665 ha, położona ok. 10 km na północ od Strzelna, przy drodze gminnej pomiędzy Ciechrzem a Ludziskiem (gm. Janikowo). Historia miejscowości tak jak większość wsi gminy Strzelno, sięga czasów średniowiecza. W 1327 r. wieś została lokowana na prawie średzkim przez kapitułę gnieźnieńską. Wzmianka z 1527 r. mówi, że klasztor norbertanek w Strzelnie pobierał z Górek dziesięcinę w wysokości 1 grzywny. Dzisiejsza wieś pomimo, że biedna i spory odsetek stanowią bezrobotni, zaliczana jest do prężnie działających w gminie. Funkcjonuje tu świetlica wiejska KGW, boisko sportowe, plac zabaw dla dzieci i dwa sklepy spożywczo-przemysłowe. Miejscowość zamieszkuje 206 osób, z których niewielka część prowadzi własne gospodarstwa rolne, niektórzy pracują w pobliskim Janikowie, Inowrocławiu, Wymysłowicach i Strzelnie, kilka osób znalazło zatrudnienie na miejscu w prywatnym wielkoobszarowym gospodarstwie.

Pałac...

Na szczególną uwagę zasługuje zespół parkowo-dworski z 2 połowy XIX w., który wybudował ówczesny właściciel Górek – von Bühlowa. Późno klasycystyczny dwór powstał w latach 1863-1867, zbudowany na planie prostokąta, podpiwniczony, parterowy o dwuspadowym dachu z użytkowym poddaszem i mieszkaniami w szczytach. Pomiędzy elewacjami nieznaczne, piętrowe ryzality kryte dwuspadowym dachem, z okrągłymi otworami w trójkątnych szczytach, które przepuszczają powietrze i światło do wnętrza dworu (tzw. oculus). Do zachodniej elewacji budynku dobudowana parterowa oficyna, a do wschodniej taras ze schodami.

Od północnej, wejściowej strony do dworu prowadzą wysokie schody zamknięte murkami. Obecnie dwór jest własnością prywatną, przepięknie odrestaurowany, otoczenie zadbane i znajduje się w znakomitym stanie dzięki dbałości użytkowników. Dwór położony jest w parku krajobrazowym z XIX w. z zachowanym do dziś cennym starodrzewem liczącym ponad sto lat (tuje, dęby szypułkowe, kasztanowce, lipy, klony, akacje, jesiony). Park zachował także oryginalną powierzchnię (2,5 ha), na której dokonano nowych nasadzeń o czytelnej kompozycji przestrzennej (m.in.: platany, tulipanowce, cisy, brzozy, klony, lipy), a o dbałości świadczą czyste alejki i przystrzyżone trawniki.

Kolekcja pojazdów konnych

W Górkach warto również zwrócić uwagę na murowaną oficynę z 1880 r., gorzelnię z początku XX w., trzy czworaki z pocz. XX w. przebudowane na mieszkania, oraz stajnię z wozownią (z zabytkową kolekcją pojazdów konnych) z końca XIX w. Właściciele dworu widać, że lubują się w pojazdach zaprzęgowych, gdyż zgromadzili m.in.: karety, bryczki, dorożki, sanie, wolanty, kabriolety, jest nawet brek myśliwski i karawan pogrzebowy. Najstarszym pojazdem jest landolet z 1890 r. firmy Lohner (Austria). Obok wozowni można zobaczyć sporą kolekcję urządzeń rolniczych i starych maszyn. Na skraju wsi w stronę Janikowa znajduje się grota Matki Bożej z połowy XX w.

Niestety nie można zwiedzać dworu, parku krajobrazowego oraz zabytkowej kolekcji pięknych pojazdów konnych, gdyż jest to prywatną własnością. Dlatego też pragnę podziękować właścicielowi za pokazanie mi otoczenia i wnętrza dworu, a szczególnie za możliwość zrobienia zdjęć i podzielenia się nimi z naszymi Czytelnikami.Miejscowość ta i zespół parkowo-dworski będzie również zawarty mojej najnowszej publikacji (przewodniku turystycznym) o mieście i gminie Strzelno.

DAMIAN RYBAK
Fot. D. Rybak