Dwór von Winterfelda w Przebędowie

Przebędowo to wieś „stykająca się” z Murowaną Gośliną leżąca nad rzeczką Trojanką (Goślinianka, Goślinka). Nazwa wywodzi się od właściciela osady Przebęda, choć inne podanie mówi, że od czasownika przepędzać. Pierwszy raz wieś wzmiankowana w 1388 r., lecz zasiedlana była od wieków, o czym świadczy odkryte tu cmentarzysko przedhistoryczne, w którym wykopano różne przedmioty wykonane z brązu np. haczyki na ryby, ale też młotek kamienny i... dziecięcą grzechotkę.

Pierwszym właścicielem, jak podają źródła pisane, był Mikołaj Brzechwa (Nicolau Brzechwa]), który później kazał się zwać Przebędowskim. Z ksiąg grodzkich dowiadujemy się, że w XVI w. właścicielami byli Potuliccy - Przecław, kasztelan kamieński w 1531r. i Piotr, wojewoda brzeski w 1583r. Pod koniec XVI w. majątek przejął kasztelan poznański Jan Rozważewski, a w 1627r. kasztelan krzywiński Mikołaj Kołaczkowski z córką. W połowie XVII w. wieś została własnością Leszczyńskich, którzy pod koniec tego wieku odprzedali ją Katarzynie Przyjemskiej.

Następnie panowali tu Gruszczyńscy, Gurowscy i Gądkowscy. Niektóre źródła podają, że Przebędowo było również własnością von Treskowa, właściciela Owińsk.

• Skarby klasztoru i zagadki pałacu von Treskow w Owińskach

Jak to często bywało w XIX w. wieś przechodziła z rąk do rąk. W 1833 r. należała do Franciszka Douchy, by już w 1837 do Friedricha von Kottwitza. Niespełna rok później przejął ją Edward Muetzell. W 1841 r. Przebędowo stało się własnością rodziny Winterfeldów, która utrzymała folwark do 1945 r. Po wojnie majątek stał się własnością Skarbu Państwa. Działał tu Zakład Doświadczalny Hodowli i Aklimatyzacji Roślin Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa.

Obecnie część pałacu zajmuje przedszkole, działa tu oddział Hodowli Roślin Smolice oraz znajduje się tu kilka lokali mieszkalnych.

Pałac, a właściwie eklektyczny dwór, wybudowano dla Carla von Winterfelda w 1890 r. Ciekawostką jest to, że budynek ten wzniesiony został w miejscu starej siedziby Potulickich, obok której odnaleziono tzw. grobowisko ulowate, w którym znajdowało się naczynie a w nim stary pierścień. Budynek nawiązuje do podberlińskich willi, parterowy z mieszkalnym poddaszem, dach dwuspadowy.

Nietypowo umiejscowione wejście główne w bocznej elewacji (podobnie jak w położonym niedaleko pałacu w Biedrusku). Od strony ogrodu piętrowy ryzalit, poprzedzony gankiem, nad którym znajduje się balkon wsparty na czterech kolumnach. Budynek otacza park krajobrazowy z XIX w. o wielkości 13 ha.

Pałac w Przebędowie może być świetną okazją do rozpoczęcia zwiedzania pobliskiej Murowanej Gośliny, pełnej atrakcji turystycznych.

DANIEL SYPNIEWSKI
Fot. D. Sypniewski