Dawny pałac Szulczewskich w Chwaliszewie

Chwaliszewo to jedna z dzielnic Poznania, która niegdyś stanowiła odrębne miasto. Tak samo nazywa się wieś położona w gminie Kcynia, w której znajduje się pałac rodu Szulczewskich. W posiadłości Szulczewskich przed wybuchem II wojny światowej gościli między innymi: Stanisław Jackowski – autor pomnika Jana Kilińskiego w Warszawie oraz wybitny malarz Wojciech Kossak. Ostatni właściciel majątku w Chwaliszewie – Michał Szulczewski, patriota, uczestnik Powstania Wielkopolskiego, został zamordowany przez gestapo w miejscu dawnego cmentarza żydowskiego w Żninie w listopadzie 1939 roku.

Chwaliszewo to licząca ponad 300 mieszkańców wieś w gminie Kcynia. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1301 roku. Wieś początkowo należała do rodu Chwaliszewskich. Przez wieki kilka razy zmieniali się właściciele Chwaliszewa. Ostatnimi w latach 1870 – 1939 byli Szulczewscy.

W otoczeniu różnych drzew w Chwaliszewie znajduje się pałac, należący dawniej do rodziny Szulczewskich. Obiekt został wzniesiony w pierwszej połowie XIX wieku w stylu klasycystycznym. Początkowo obiekt był dość skromny. W 1912 roku dwór został przebudowany z inicjatywy Pafnucego Szulczewskiego. Projekt przebudowy obiektu stworzył znany i ceniony poznański architekt dwudziestolecia międzywojennego Stefan Cybichowski. Dzięki dobudowanemu portykowi kolumnowemu zyskał bardziej reprezentacyjny i okazały wygląd. Skromny dotąd dwór został rozbudowany do rangi rezydencji. Ostatnim dziedzicem majątku był Michał Szulczewski. W 1926 roku pod jego zarządem areał gruntów liczył 540 hektarów, w tym 460 hektarów ziem uprawnych, 24 hektary łąk i pastwisk, 40 hektarów lasów oraz 6 hektarów nieużytków.

Dwór Michała Szulczewskiego był miejscem chętnie odwiedzanym przez ludzi świata nauki i artystów. W Chwaliszewie gościli między innymi profesorowie:  Jan Czochralski i Stefan Pieńkowski, literat Juliusz Kaden Bandrowski, rzeźbiarz Stanisław Jackowski – autor pomnika Jana Kilińskiego w Warszawie, a także wybitny malarz batalista Wojciech Kossak.

Michał Szulczewski był uczestnikiem Powstania Wielkopolskiego i posłem na Sejm. W listopadzie 1939 roku ostatni właściciel posiadłości w Chwaliszewie został rozstrzelany przez Niemców w Żninie. Egzekucji dokonało gestapo.

Po II wojnie światowej majątek Szulczewskich stał się własnością Skarbu Państwa. We wsi utworzono Państwowe Gospodarstwo Rolne w wyniku czego pałac stał się siedzibą administracji PGR-u.  Po likwidacji Państwowego Gospodarstwa Rolnego pałac użytkowała Wyższa Szkoła Pedagogiki i Administracji z Poznaniu.

Dawną posiadłość Szulczewskich okala park krajobrazowy, w którym rosną różne gatunki drzew. Park powstał na początku XX wieku i ma powierzchnię około 6 hektarów. Rosną tu między innymi żywotniki, klony zwyczajne, cyprysiki, lipy drobnolistne i kasztanowce białe. W parku znajduje się źródło, z którego mieszkańcy dworu czerpali kiedyś czystą i zdrową wodę.  Do dziś zachowały się alejki parkowe. Park z uwagi na ciekawe usytuowanie i cenny drzewostan znalazł się w spisie zabytkowych parków w Polsce.

Na terenie dawnego dworu zachowały się również budynki z początku XX wieku: rządcówka, stajnia, wozownia, obora, magazyn zbożowy i dwie stodoły.

ARKADIUSZ MAJSZAK
Fot. A. Majszak