Akropol Naszych Bohaterów

Zbliża się Narodowy Dzień Zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego - 105. rocznica wybuchu Powstania Wielkopolskiego. Powstanie Wielkopolskie to jedno z najważniejszych wydarzeń w historii Polski. W Gnieźnie najważniejszym miejscem, gdzie spotykają się ci, którzy oddają hołd poległym w Powstaniu Wielkopolskim jest znajdujący się na cmentarzu św. Piotra - Akropol Naszych Bohaterów. Niewielu zna historię tego szczególnego miejsca, ale bardzo wielu zapali tam w tych dniach znicze.

Pierwsze pochówki poległych powstańców wielkopolskich na cmentarzu św. Piotra miały miejsce 8 stycznia 1919 roku, kiedy to przywieziono pociągiem ciała dziewięciu poległych pod Inowrocławiem. Pogrzeby miały bardzo uroczysty charakter i były wielką manifestacją patriotyzmu. Odbywały się w asyście wdzięcznych za wyzwolenie mieszkańców Kujaw. Kondukt z dworca na cmentarz prowadził biskup Wilhelm Kloske. Kolejnych poległych pod Rynarzewem, Potulicami i Szubinem pochowano w lutym 1919 roku. Wśród nich był jeden żołnierz nieznany. Tak powstała cmentarna kwatera, którą stanowi wieniec 52. powstańczych mogił. Przyjęło się ją nazywać Akropolem Naszych Bohaterów.

W 15. rocznicę wybuchu powstania z inicjatywy członków Towarzystwa Powstańców i Wojaków w Gnieźnie, w którego działania był mocno zaangażowany ksiądz major Mateusz Zabłocki, powołano Komitet Budowy Pomnika Poległych Powstańców 1918-1918. Jego protektorem został ksiądz biskup Antoni Laubitz. Ponadto powstał komitet honorowy w którym było aż 136 osób reprezentujących społeczność gnieźnieńską, a wśród nich Józef Winnicki – weteran powstania styczniowego. Uroczyste odsłonięcie i poświęcenie pomnika nastąpiło 1 listopada 1933 roku.

Pomnik został zaprojektowany przez artystę-rzeźbiarza Piotra Trieblera, a wykonała go „Firma Gajewski” z Bydgoszczy. Jego żelbetonowa konstrukcja ma dziewięć metrów wysokości, składa się z trzech kondygnacji, z których górna jest połączeniem czterech stylizowanych krzyży. Na froncie znajduje się kamienny orzeł, a pod nim napis: POLEGŁYM W OBRONIE WIARY I OJCZYZNY 1918-1919. WDZIĘCZNI RODACY.

W roku 1940 pomnik został zdetonowany przez hitlerowców. Administrator cmentarza Władysław Tomaszewski zakopał kamiennego orła, dzięki czemu mógł ten narodowy symbol wrócić po wojnie na cokół. Staraniem kombatantów i dzięki środkom z Funduszu Odbudowy Stolicy pomnik powstańców został zrekonstruowany z piaskowca. Przed dwudziestu laty doklejono do niego czarne tablice z nazwiskami poległych, co niestety zeszpeciło ten piękny, modernistyczny monument.

ŹRÓDŁO: ROBERT GAWEŁ/TURYSTYKALOKALNA.PL