Kościół w Żernikach z wieloma sekretami

W okolicach Janowca Wielkopolskiego w powiecie żnińskim warto zwiedzić niewielką miejscowość Żerniki. Z daleka widać miejscowy kościół usytuowany na wzgórzu. A jaki to kościół? Jest to parafia Narodzenia Najświętszej Maryi Panny, która powstała w XIII wieku (pierwotnie kościół był drewniany). Po czym w XV wieku kościół został zbudowany z cegły i prezentował styl gotycki. Fundatorem był Mikołaj Żernicki. Po wydarzeniach związanych z „potopem szwedzkim” i zniszczeniu kościoła, przebudowano go nadając mu nieco charakter barokowy.

Tuż przed samym kościołem rośnie dorodny kasztanowiec, który stanowi pomnik przyrody o  imieniu Szczepan. Wchodząc na teren kościoła mijamy zabytkową drewnianą dzwonnice z 1884 roku. Jeden to pochodzący z 1630 roku dzwon odlany w Poznaniu na zamówienie miasta, drugi natomiast pochodzi z zaniedbanego kościoła poewangelickiego w Zrazimiu. Odwracając się w kierunku na Janowiec widać strzelistą wieżę tego kościoła, który jest opuszczony (o historii tej świątyni wkrótce na naszym portalu).

Rozmowa z proboszczem

Gdy oglądałem kościół, pojawił się nagle tajemniczy miejscowy, a w wyniku rozmowy dowiedziałem się, że to ksiądz proboszcz. Wziął mnie za lokalnego urzędnika, z którym był umówiony tego dnia na spotkanie w ramach programu odrestaurowania świątyni. Taka rozmowa spowodowała, że nabrałem zupełnie innego spojrzenia na ten zabytek. Dowiedziałem się kilku ciekawych rzeczy między innymi, że przy kościelnych murach znajdują się pochówki.

Zapytałem dlaczego front kościoła stanowi płaska ściana? Otóż dowiedziałem się, że prawdopodobnie stała tutaj wieża, która z czasem zawaliła się i nie została odbudowana. Na ścianach, na przykładzie bocznego wejścia, widać, że obiekt był przebudowany. W roku 2019 dach świątyni zostaw wyremontowany i tak rozpoczęto długą drogę w odrestaurowaniu kościoła w Żernikach.

Zwiedzanie świątyni

Gdy ksiądz proboszcz zaproponował, że otworzy drzwi kościoła i będę mógł zobaczyć wnętrze, dosłownie zaświeciły mnie się oczy. Wiedziałem już, że z przypadkowego zwiedzania będę miał ciekawy temat na relacje.

Od samego wejścia w oczy rzuca się jeden z najcenniejszych zabytków tego miejsca czyli malowidła ścienne datowane na 1573 rok, prezentujące tematykę maryjną i chrystologiczną. Malowidła zostały odkryte w 1978 roku w wyniku remontu. Według przewidywań połowa została odkryta natomiast druga połowa fresków czeka na odsłonięcie. Ściany kościoła wymagają osuszenia, widać to na cegle, że wilgoć w nich się znajduję i powoduję to zawilgocenie całego obiektu.

Bardzo bogato prezentuje się ołtarz główny z XVII wieku, który prezentuje scenę koronacji Najświętszej Marii Panny. Ciekawostką, którą opowiedział mi ksiądz proboszcz jest dla niego dziwne ułożenie bocznych skrzydeł ołtarza. Mianowicie krzyże tam znajdujące się ułożone są do dołu. Czy tak wyglądała oryginalna wersja lub też konserwatorzy popełnili błąd podczas montażu, pozostaje zagadką, która myślę, że kiedyś się rozwiąże.

Ołtarz wykonany jest z drewna i wraz z chrzcielnicą oraz amboną przeszedł w latach 2003-2006 gruntowną konserwację.

Na koniec życzyłem księdzu powodzenia w zadaniu, które na siebie wziął i obiecałem sobie, że za jakiś czas odwiedzę te tereny ponownie.

SZYMON RAITH
Fot. Sz. Raith